20/01/2021
του Γιώργου Κλειδαρά
«Πρέπει να φροντίζουμε περισσότερο να ζούμε
με αρετή και όχι απλώς να ζούμε». ΠΛΑΤΩΝ
Η ανάγκη ανάκτησης, αναστήλωσης
και ενίσχυσης του ρόλου των πανανθρώπινων αξιών στη ζωή μας, στον πλανήτη
ολόκληρο, είναι επιτακτική. Χωρίς τις αξίες αυτές δεν μένει παρά ο κατήφορος
και η καταστροφή. Το μεγάλο ανάχωμα που
συγκρατούσε, συγκρατεί και θα συγκρατεί την ανθρωπότητα σ’ ένα δρόμο με πνευματικές
αξίες, με ιδανικά και πολιτισμό, είναι η αγάπη μας και η προσήλωσή μας στις πανανθρώπινες
αξίες: Την ειρήνη, την ελευθερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία,
την εντιμότητα, την αρετή. Το ανάχωμα αυτό έχει αποδυναμωθεί πολύ και
συνεχίζει ν’ αποδυναμώνεται, σε πολλά του σημεία έχει τελείως εξανεμισθεί.
Ζούμε υπό το καθεστώς κατάρρευσης των πανανθρώπινων αξιών. Ο άνθρωπος θέλει μια ζωή με νόημα και ποιότητα και το νόημα και η
ποιότητα έρχεται μόνο μέσα από τις πανανθρώπινες αξίες και από τον πολιτισμό.
Ο ελληνικός πολιτισμός μας
υπενθυμίζει ότι εκτός από μηχανές, εμπόριο και βιομηχανία υπάρχει και κάτι που
το λένε «ανθρώπου αρετή». LΙVINGSΤONE RICHARD
Σε μια κοινωνία όπου καταρρέουν
οι αξίες, η γνώση γίνεται όργανο καταπίεσης, η αλήθεια διαστρέφεται σε απάτη
και η αρετή καταντά υποκρισία. Σε μια τέτοια κοινωνία, αντί να θέτουμε σε
κοινωνική περιφρόνηση τους αδίστακτους και τους διεφθαρμένους, γελοιοποιούμε
και λοιδορούμε τους συνετούς και τους έντιμους. Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ότι
είναι δυσκολότερο να είσαι ηθικός και τίμιος, παρά γενναίος και ήρωας. Γιατί
γενναίος και ήρωας γίνεσαι σε μια στιγμή, ενώ ηθικός και τίμιος χρειάζονται
αγώνες μιας ολόκληρης ζωής.
Κάθε εσωτερική διδασκαλία
εμφάνισε έναν ηθικό νόμο ή ένα σύνολο ηθικών αξιών και αρετών, πάνω στις οποίες
στήριξε την προσέγγιση της ανθρώπινης συνειδητότητας προς τον Δημιουργό της. Οι
αρετές θεωρήθηκαν ανέκαθεν ουράνια πρότυπα, στόχοι προς μίμηση και συνδετικοί
κρίκοι ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό. Το
αληθινό της ύπαρξης των αρετών και το ότι εδράζονται στο Αμετάβλητο και στο
Αιώνιο, αποδεικνύεται από τη διαχρονικότητά τους. Επιπλέον, το ότι η εφαρμογή
αυτών των ποιοτήτων μπορεί και επιφέρει τάξη και αρμονία στον ανθρώπινο κόσμο,
αποδεικνύει ότι ενέχουν τη δύναμη και τη σοφία της Ανώτατης Σκέψης. Η
προσαρμογή της ανθρώπινης συνειδητότητας και ζωής προς τις αξίες αυτές, θα
πρέπει να αποτελεί όχι μόνον ατομικό αλλά και κοινωνικό σκοπό. Η ανάγκη για
την επανεμφάνιση των ιδανικών και των ηθικών αξιών και φαίνεται και είναι
αναγκαία.
Άνθρωπος
είναι μια αιώνια πνευματική συνειδητότητα σε εξέλιξη τελειοποίησης. Η
ενσαρκωμένη ψυχή έχει ιδιότητες ανάλογες με το πνευματικό ύψος που έχει φτάσει.
Η αγάπη, η σοφία, η ενότητα, η ελευθερία, η αλήθεια, η ειρήνη, η δικαιοσύνη
αποτελούν οικουμενικά αρχέτυπα που τα βρίσκουμε σε κάθε ανθρώπινη ψυχή και σε
κάθε θρησκεία. Το ύψος της πνευματικότητας καθορίζεται από την ανάπτυξη των αρετών
και δεν εξαντλείται στην ιδεολογία, τη θρησκεία ή τη μόρφωση, τις γνώσεις ή τις
δυνάμεις του.
Σε
αυτό το σημείο όπου αρχίζει η ανάπτυξη της συνειδητότητας στον άνθρωπο
διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά της πνευματικής ζωής. Αυτά τα χαρακτηριστικά
είναι οι Ιδέες και οι Αρετές, δηλαδή οι πνευματικές Αρχές και Αξίες. Η
προσωπική ηθική αξία αντανακλά ουσιαστικά την ποιότητα της πνευματικής
δύναμης που υπάρχει ενεργοποιημένη στην ανθρώπινη συνειδητότητα. Τα χαρακτηριστικά
λοιπόν της πνευματικής κατάστασης, ονομάζονται ηθικές Αξίες, Αρετές, Αρχές, Ιδέες
και Αρχέτυπα. Αυτές οι Ιδέες είναι τα γεννήματα του Θείου Νου
οι οποίες στο καθοδικό τόξο ως Σκοπιμότητα, οργανώνουν και καθορίζουν την
εξέλιξη της μη συνειδητής ζωής, ενώ στο ανοδικό τόξο γίνονται τα Πρότυπα της
ηθικής αξίας, σύμφωνα με τα οποία θα πορευτεί ο άνθρωπος για να οργανώσει και
να αναπτύξει την ατομική του συνειδητότητα.
Η
εστίαση της θέλησης και η επιθυμία, συνδέεται με τον νόμο της έλξης και της
ελεύθερης βούλησης. Όταν η συνείδηση εστιάζεται, πυκνώνει η ενέργεια σε ύλη
δημιουργώντας πραγματικότητα. Κάθε άνθρωπος εστιάζεται σε εκείνα τα αγαθά, που
του επιτρέπει το πνευματικό επίπεδο, δηλαδή την επίγνωση της νομοτέλειας που
αφορά την εξέλιξή του, και επομένως τη συνείδηση της προδιαγραφής και του
προορισμού του, και τελικά της ταυτότητάς του. Το κλειδί της πανανθρώπινης
ιστορίας βρίσκεται στην συνείδηση της ελεύθερης βούλησης, που βασίζεται στην
ιδέα για το πρόσωπο και το εγώ ειμί. Επομένως, ο νόμος της επιλογής είναι
άσκηση της συνείδησης, ώστε να επιτευχθεί το «παν μέτρον άριστον», με το «γνώθι
σαυτόν», «ει μη δεν άγαν».
«Γνώθι σ' αυτόν προ πάντων. Ουδέν γάρ δυσχερέστερον όταν δε σ' αυτόν γνώς,
τότε δυνήση και Θεόν επιγνώναι και λογισμώ επελθείν τα πράγματα, ως καθήκει».
Γνώρισε πάνω απ' όλα τον εαυτό σου. Είναι η πιο δύσκολη γνώση. Με την
αυτογνωσία έχεις την δυνατότητα να εμβαθύνεις στα πράγματα και να καταλάβεις
την ουσία και τον σκοπό της ζωής. ΝΕΙΛΟΣ
«Ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω». Όταν δεν ερευνούμε την ζωή μας
έχουμε ατυχίες. ΠΛΑΤΩΝ
«Το εαυτούς αγνοείν εσχάτης μανίας και φρενίτιδος έστι χαλεπώτερον, το μεν
γάρ ανάγκης νόσημο, το δε διεφθαρμένης προαιρέσεως». Η άγνοια του εαυτού μας
είναι πολύ κακό πράγμα γιατί είναι αποτέλεσμα κατεστραμμένης σκέψης και είναι
πολύ χειρότερη ακόμα και από την παραφροσύνη η οποία είναι αρρώστια που
οφείλεται σε οργανική βλάβη. Ι.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
«ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ, ΟΥ ΜΑΤΗΝ ΕΥ ΙΣΘ' ΟΤΙ ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟ ΔΟΞΑΝ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ
ΕΧΕΙ».
«Γνώριζε καλά ότι το απόφθεγμα "έχε επίγνωση του εαυτού σου"
τιμάται, όχι μάταια, στους Δελφούς». ΑΙΔΕΣΙΟΣ
«Ει βούλει γνώναι Θεόν, προλαβών γνώθι σαυτόν». Εάν θέλεις να γνωρίσεις το
Θεό, πρέπει πρώτα να γνωρίσεις τον εαυτό σου. ΚΛΗΜΗΣ
«Το εαυτόν γιγνώσκειν εστί σωφρονείν, τούτ' άρα και το εν Δελφοίς γράμμα
παρακελεύεται, σωφροσύνην ασκείν και δικαιοσύνην». Η αυτογνωσία είναι
σωφροσύνη. Αυτό συμβουλεύει και το ρητό στους Δελφούς: Ο άνθρωπος να πράττει με
σωφροσύνη και δικαιοσύνη. ΠΛΑΤΩΝ
«ΤΟ ΓΝΩΝΑΙ
ΕΑΥΤΟΝ ΑΡΧΗ ΣΟΦΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ». «Η αρχή της ανθρώπινης σοφίας είναι η
αυτογνωσία». ΑΡΧΑΙΟ ΡΗΤΟ
«Ο Ζευς κολαστής των άγαν υπερφρόνων». Ο Θεός τιμωρεί τους υπερβολικά
αλαζόνες. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
«Οι μεν γάρ ειδότες εαυτούς τα επιτήδεια εαυτοίς ίσασι και διαγιγνώσκουσιν
α τε δύνανται και α μη και α μεν επιστάντες πράττοντες πορίζονταί τι ων δέονται
και ευ πράττουσιν, ων δε μη επίστανται απεχόμενοι, αναμάρτητοι γίνοντα και
διαφεύγουσι το κακώς πράττειν». Αυτοί που ξέρουν καλά τον εαυτό τους, ξέρουν τι
πρέπει να κάνουν και τι όχι. Αυτά που γνωρίζουν καλά τα κάνουν και οδηγούνται
στην ευτυχία, ενώ όσα δεν ξέρουν τα απορρίπτουν αποφεύγοντας την δυστυχία. ΞΕΝΟΦΩΝ
Τα λάθη σου να μην τα σκεπάζεις με δικαιολογίες, αλλά να διορθώνεις με
ελέγχους. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Όποιος γνωρίζει τους άλλους, είναι μορφωμένος, όποιος γνωρίζει τον εαυτό
του είναι σοφός.
Πώς
μπορεί να γίνει ο άνθρωπος ενάρετος; Τούτο το επιτυγχάνει με τον κανόνα του
μέσου, ενός μέσου όμως που είναι κατ’ ανάγκην σχετικό για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη
και καθορίζεται από τη λογική και τη φρόνηση του ατόμου. Η
μεσότητα είναι μια έννοια, εμπνευσμένη αφενός από την διδασκαλία των
Πυθαγορείων και αφετέρου από την ιπποκράτεια ιατρική. Εκεί εξετάζεται η υγεία
και η νόσος, με τις κατηγορίες της έλλειψης και της υπερβολής.
«Σε όλα να
έχεις μέτρο». ΠΙΤΤΑΚΟΣ
«Τίποτα
υπερβολικό να μην κάνεις». ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ
«Πρέπει να προτιμάμε τη μεσότητα και όχι την υπερβολή, ούτε την έλλειψη. Η
μεσότητα είναι η καλύτερη, όπως τη χαρακτηρίζει το γνωμικό». ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Η
αρετή είναι κατάσταση του χαρακτήρα. Επίκτητη ικανότητα επιλογής, τήρηση του
μέσου. Η αξία ενός πράγματος εξαρτάται από το έργο που επιτελεί. Έτσι, καθετί
που δημιουργείται από τη φύση έχει δυναμική και σκοπό να επιτελέσει ένα
συγκεκριμένο έργον. Η επίτευξη του έργου είναι ουσιαστικά και η εκπλήρωση του
σκοπού της ύπαρξης. Σε ό,τι αφορά στην ουσία της, η ίδια η αρετή
φαίνεται να είναι μια υπερβολή, μια ακρότητα. Η αρετή είναι εμπόλεμη κατάσταση.
Για να ζούμε ενάρετα, πρέπει να παλεύουμε διαρκώς με τον εαυτό μας, διότι όπως
πριν από χιλιάδες χρόνια είπε ο Δημόκριτος: «ΤΟ ΝΙΚΑΝ ΕΑΥΤΩΝ ΠΑΣΩΝ ΤΩΝ ΝΙΚΩΝ
ΠΡΩΤΗ ΤΕ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΗ ΕΣΤΙ», που σημαίνει το ότι του να επιβαλλόμαστε του εαυτού
μας είναι η πρώτη και άριστη νίκη. Οι
Αρετές είναι έξεις τις οποίες αποκτά η ψυχή ανάλογα με τη στάση της απέναντι
στα πάθη.
Η
ψυχή αποτελείται από πόλους που εκφράζουν μια συνεχή τάση ενότητας και αρμονίας
που την λέμε Έρωτα και γνωρίζουμε μέσα μας πως είναι Ανίκητη. Το βίωμα του
Θείου Έρωτα ωθεί προς τα άνω (με ανοδική ροή=ανδρεία) το θνητό ή γήινο ον, για
να νιώσει ολοκληρωμένο κάθε φορά που αγκαλιάζει τον Ουράνιο Εαυτό του. Η
αφύπνιση της πνευματικής συνείδησης έχει τη δύναμη να αλλάζει την
πραγματικότητα που ζούμε. Η Θεία Χάρη, άσχετα από το τι πιστεύουν οι άνθρωποι,
έλκεται από την τόλμη και την αρετή της ανδρείας (ανοδικό ρεύμα ζωής = έρως),
όσο και από την ταχύτητα, γι’ αυτό και «το γοργόν και χάριν έχει». Αλλά αν
δούμε τη σημασία των παρακάτω εννοιών, καταλαβαίνουμε ότι η αρετή είναι ωφέλιμη διότι δεν επιτρέπει τη βλάβη της ροής της
ζωής. Αισχρότητα ονόμαζαν οι φιλόσοφοι Πλάτων και Σωκράτης, την διακοπή της
θείας ροής της σκέψης του λόγου ή της πράξης.
ΑΡΕΤΗ: «Το ακωλύτως αεί ρέον» (την απρόσκοπτη και
ανεμπόδιστη συνεχή ροή). Θα ήταν λοιπόν σωστό να ονομάζεται
«αειρειτή» ίσως μάλιστα και «αιρετή», επειδή η κατάσταση τούτη είναι κατ’
εξοχήν αιρετή (προτιμητέα). Συντμήθηκε όμως και ονομάζεται «αρετή». Η αρετή είναι ο κατά φύση
τρόπος ύπαρξης του ανθρώπου και αμαρτία είναι ο παρά φύση τρόπος ύπαρξης.
Επειδή ο άνθρωπος είναι καρπός της Θείας βούλησης και αγάπης, δεν φέρει μια
αυτοθεωμένη ψυχική ουσία, αλλά ένα πρόσωπο και μια ελεύθερη βούληση και θέληση
να δεχθεί ή να μην δεχθεί τη Θεία Χάρη του Θεού και να Θεωθεί. Στο
έβδομο κεφάλαιο των Ηθικών Νικομαχείων,
ο Αριστοτέλης αναφέρεται στο άριστο
αγαθό που θεωρείται ως τελικός σκοπός. Όμως, η έννοια της ευδαιμονίας δεν
νοείται μόνον ως τελικός σκοπός, αλλά παράλληλα, ως εμπεριέχουσα την έννοια της
αυτάρκειας, που δεν νοείται άνευ αρετής. Τέλος η κατεξοχήν ευδαιμονία,
συνάπτεται με τον θεωρητικό βίο, με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να ομοιάζει
προς τον Θεό. Η ευδαιμονία της θεωρίας έχει και μεταφυσικό περιεχόμενο,
καθώς στην ανέλιξή της ταυτίζεται με τον θείο νου.
Η
αρετή είναι βασική προϋπόθεση με την οποία ο άνθρωπος προσεγγίζει και
συντονίζει τη φύση του προς τη Φύση του Θεού. Με την αρετή τείνει να ομοιάσει
προς το πρότυπο του Θεού, αφού ο Θεός είναι η πηγή και το ταμείο η ρίζα και το
απάνθισμα των αρετών. Συνειδητοποιώντας ο άνθρωπος και εκφράζοντας την αρετή
του, ζει τον Θεό που είναι μέσα του και ολοκληρώνει την τελείωσή του. Τότε τα
μεγάλα έργα του διαδέχονται το ένα το άλλο. Έτσι προβάλλεται η έννοια της
ένωσης του Ουρανού και της γης, η έννοια της γεφύρωσης του Θείου και του υλικού
κόσμου. Έτσι πραγματοποιείται και η ένωση των ανθρώπων.
«Το κατά φύσιν ζην ταύτον εστί του κατ' Αρετήν Ζην». Η ζωή σύμφωνα με τη φύση ταυτίζεται με την ενάρετη ζωή. ΖΗΝΩΝ
Να ενεργεί κατά τρόπο που συμβάλει στην εναρμόνιση του πνεύματος του με τη βούληση Εκείνου που κυβερνά το σύμπαν. Όποιος γεννήσει και αναθρέψει αληθινή αρετή, αυτός έχει τη δυνατότητα να γίνει αγαπημένος στο θεό και να γίνει αθάνατος περισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο. Και η Αρετή και η Υγεία και το Όλον του Αγαθού είναι Αρμονία και ο Θεός ο ίδιος.
Ο κυριότερος από τους Δυτικούς Πατέρες, ο Άγιος
Αυγουστίνος, γράφει (Εξομολογήσεις, VII, ix) ότι Ελληνικός και ο Χριστιανικός
Λόγος ταυτίζονται. «Η Φύσις κατά τους Έλληνες, δεν βρίσκεται εκτός Θεού, έχει
υλική και πνευματική υπόσταση και διέπεται από τον Λόγο. Φύσις - Λόγος - Θεός
είναι ενότης αδιαίρετος. Άρα το «κατά φύσιν ζην» σημαίνει και κατά Λόγον και
κατά Θεόν = κατ’ αρετή. Όλος ο βίος και
όλο το κήρυγμα του Ιησού, εκφράζουν ακριβώς αυτήν την Ελληνική αντίληψη για το
«κατά φύσιν ζην». Ζει εντός του κόσμου, είναι κοινωνικός, μετέχει σε γάμους και
πανηγύρια, τρώει και πίνει ελεύθερος, κατανοεί τους πάντες, είναι «συγγνωμικός
και περί τα μέγιστα» όπως συμβούλευσε ο Αριστοτέλης, αγαπά την φύση, τα κρίνα
της, τα πουλιά της, τους καρπούς της, αλλά και τους ανθρώπους…
Ελευθερία
είναι η δυνατότητα να ζεις σύμφωνα με την αρετή, δηλαδή
η μετοχή στην αρετή της φρόνησης. Η ελευθερία είναι πρώτα απ’ όλα ευθύνη και
υποχρέωση να την κατακτήσεις παρά δικαίωμα (το οποίο όταν είναι προϊόν
συναλλαγής συνήθως είναι ύποπτο). Εδώ είναι και το κλειδί. Δημοκρατία αληθινή
μόνον μεταξύ άριστων πολιτών μπορεί να επιτευχθεί. Διαφορετικά είναι
κατευθυνόμενη οχλοκρατία από κάποια ολιγαρχία ή κάποιον αρχηγό. Όποιος δέχεται
παθητικά ξένες πραγματικότητες, χάνει την ελευθερία να διαμορφώνει την μοίρα
του. Γι’ αυτό όποιος ξεπουλάει την
ελευθερία του για να αγοράσει ασφάλεια, χάνει τελικά και τα δύο. Μόνο μέσω της
ελευθερίας προάγονται οι πνευματικές αρετές, που δίνουν νόημα προσφοράς στην
ύπαρξη του ανθρώπου. Γι’ αυτό η ελευθερία είναι το μέτρο διάκρισης του αληθινού
ανθρώπου, ύψιστο αγαθό και Θείο Δώρο η Ελεύθερη Βούληση. Επομένως, η ελευθερία
δεν είναι για όλους, αλλά μόνο γι’ αυτούς που την αξίζουν, αυτούς που επιζητούν
την ένωσή τους με τον Λόγο.
«Η γάρ άγαν ελευθερία έοικεν ούκ εις άλλο τι η εις άγαν δουλείαν
μεταβάλλειν και ιδιώτη και, πόλει». Φαίνεται πράγματι ότι η υπερβολική
ελευθερία μετατρέπεται σε απεριόριστη δουλεία και για τον πολίτη και για την
πολιτεία. ΠΛΑΤΩΝ
«Ελευθέριος αφήκε πάντας ο Θεός. ουδένα δούλον η φύσις πεποίηκεν».
Ελεύθερους άφησε όλους ο Θεός, κανέναν η φύση δεν προόρισε για δούλο. ΑΛΚΙΔΑΜΑΣ
«Ανάγκη και βία ουδένα προσάγεται ο Θεός». Κανέναν δεν φέρνει κοντά του ο
Θεός αναγκαστικά και με τη βία. Ι.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
«Ελεύθερον αδύναντον είναι τον πάθεσι δουλεύοντα και υπό παθών
κρατούμενον». Είναι αδύνατον να είναι ελεύθερος αυτός, ο οποίος είναι δούλος
στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
«Ελεύθερον φύλασσε τον σεαυτού τρόπον». Τον χαρακτήρα σου να διατηρείς
ελεύθερο. ΠΛΑΤΩΝ
«Ελευθερία εστίν αγαθή συνείδησις». ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ
«Ου δε πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία». Όπου υπάρχει το πνεύμα του Θεού,
εκεί υπάρχει ελευθερία. ΠΑΥΛΟΣ
«Υπέρ της ελευθερίας αγωνιστέον». Επιβάλλεται να αγωνιζόμαστε για την
ελευθερία. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
«Ελευθερία και δουλεία, η μεν είναι ονομασία της αρετής, η δε της κακίας».
Ελευθερία και δουλεία, η μεν είναι ονομασία της αρετής, η δε της κακίας. ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ
«Κρείττον μετ' αρετής και πενίας και φυγής ελευθερία η μετ' ονείδους και
πλούτου δουλεία της Πατρίδος». Είναι προτιμότερη η ελευθερία μαζί με την αρετή
και την φτώχεια και την φυγή, παρά η δουλεία της Πατρίδας μετά της ντροπής και
του πλούτου. ΛΥΣΙΑΣ
Αληθινή ελευθερία τότε μόνο έχει ο πολίτης, όταν τη μεταχειρίζεται με
τρόπο, ώστε να μην εμποδίζει κανενός άλλου συμπολίτη την ελευθερία, και τότε μόνο
μπορεί να την φυλάξει, όταν σέβεται και τους συμπολίτες του ως ελεύθερους. ΑΔ. ΚΟΡΑΗΣ
«ΕΜΦΥΤΟΣ
ΠΑΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ Ο ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΟΘΟΣ». «Ο πόθος της ελευθερίας είναι έμφυτος
σε όλους τους ανθρώπους». ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ
ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ
«ΤΟ ΕΥΔΑΙΜΟΝ
ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ, ΤΟ Δ' ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΤΟ ΕΥΨΥΧΟΝ». «Ευτυχία είναι η ελευθερία και
ελευθερία είναι η ανδρεία». ΘΟΥΚΙΔΙΔΗΣ
«Με
ελευθερία να ζείτε και κάθε πολίτης να θεωρεί χειρότερες από θάνατο την ατίμωση
και την προσβολή, που αναγκαστικά υπομένει στην υποδουλωμένη χώρα του». ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ
ΦΥΛΑΣΣΕ ΤΟΝ ΣΕΑΥΤΟΥ ΤΡΟΠΟΝ». «Πρόσεχε τη συμπεριφορά σου, ως ελεύθερος άνθρωπος
που είσαι». ΠΛΑΤΩΝ
«Σκοπός στην ζωή κάθε ανθρώπου είναι η ελευθερία». Η ελευθερία είναι
πολύτιμο αγαθό και για να την κατακτήσει ο άνθρωπος δεν πρέπει να καταφεύγει σε
ανελεύθερα μέσα. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
«Αδέσμευτη γλώσσα, είναι η γλώσσα των ελευθέρων». Η ελευθερία της γνώμης
κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πραγματικά ελεύθεροι. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
«Τυχερός αυτός που γεννιέται ελεύθερος, ζει και πεθαίνει ελεύθερος». ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
«Η ελευθερία είναι ίση με όλους τους θησαυρούς του κόσμου». Όσα πλούτη και
να έχει ένας άνθρωπος αν δεν έχει την ελευθερία του δεν μπορεί να το χαρεί. ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ
Όποιος απομακρύνεται απ’ τον Θεό, χάνει την ελευθερία του. Ν. ΜΠΕΡΝΤΙΑΓΕΦ
Κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος όταν ζει ανάμεσα σε σκλάβους.
Φίλοι μου, είστε ελεύθεροι, είστε απόλυτα ελεύθεροι. Μπορείτε ακόμα και να
πηδήσετε έξω από το παράθυρο. Αλλά αν το κάνετε και βρεθείτε στο κενό, παύετε
πια να είστε ελεύθεροι. Γίνεσθε σκλάβοι ενός νόμου, που θα σας συντρίψει στην
άσφαλτο. Γ. ΧΕΝΤΡΙΚΣ
Ελευθερία δεν είναι το να μπορεί να κάνει κανείς ό,τι επιθυμεί, αλλά το να
μπορεί να κάνει αυτό που πρέπει. ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ
Όποιος αρνείται την ελευθερία για τους άλλους, δεν είναι άξιος να την χαρεί
ο ίδιος. ΛΙΝΚΟΛΝ
Τα Δελφικά και τα Πυθαγόρεια παραγγέλματα
μάλιστα, συντάχθηκαν για την προαγωγή των αρετών. Είναι απορίας άξιον, γιατί δεν διδάσκεται
στα ελληνικά σχολεία αυτή η πνευματική κληρονομιά των προγόνων μας…
Από τα “Χρυσά Έπη” του Πυθαγόρα