ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΩΝ ΜΕΡΟΣ Α'

20/01/2021

του Γιώργου Κλειδαρά

«Πρέπει να φροντίζουμε περισσότερο να ζούμε με αρετή και όχι απλώς να ζούμε». ΠΛΑΤΩΝ

Η ανάγκη ανάκτησης, αναστήλωσης και ενίσχυσης του ρόλου των πανανθρώπινων αξιών στη ζωή μας, στον πλανήτη ολόκληρο, είναι επιτακτική. Χωρίς τις αξίες αυτές δεν μένει παρά ο κατήφορος και η καταστροφή. Το μεγάλο ανάχωμα που συγκρατούσε, συγκρατεί και θα συγκρατεί την ανθρωπότητα σ’ ένα δρόμο με πνευματικές αξίες, με ιδανικά και πολιτισμό, είναι η αγάπη μας και η προσήλωσή μας στις πανανθρώπινες αξίες: Την ειρήνη, την ελευθερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία, την εντιμότητα, την αρετή. Το ανάχωμα αυτό έχει αποδυναμωθεί πολύ και συνεχίζει ν’ αποδυναμώνεται, σε πολλά του σημεία έχει τελείως εξανεμισθεί. Ζούμε υπό το καθεστώς κατάρρευσης των πανανθρώπινων αξιών. Ο άνθρωπος θέλει μια ζωή με νόημα και ποιότητα και το νόημα και η ποιότητα έρχεται μόνο μέσα από τις πανανθρώπινες αξίες και από τον πολιτισμό.

Ο ελληνικός πολιτισμός μας υπενθυμίζει ότι εκτός από μηχανές, εμπόριο και βιομηχανία υπάρχει και κάτι που το λένε «ανθρώπου αρετή». LΙVINGSΤONE RICHARD

Σε μια κοινωνία όπου καταρρέουν οι αξίες, η γνώση γίνεται όργανο καταπίεσης, η αλήθεια διαστρέφεται σε απάτη και η αρετή καταντά υποκρισία. Σε μια τέτοια κοινωνία, αντί να θέτουμε σε κοινωνική περιφρόνηση τους αδίστακτους και τους διεφθαρμένους, γελοιοποιούμε και λοιδορούμε τους συνετούς και τους έντιμους. Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ότι είναι δυσκολότερο να είσαι ηθικός και τίμιος, παρά γενναίος και ήρωας. Γιατί γενναίος και ήρωας γίνεσαι σε μια στιγμή, ενώ ηθικός και τίμιος χρειάζονται αγώνες μιας ολόκληρης ζωής.

Κάθε εσωτερική διδασκαλία εμφάνισε έναν ηθικό νόμο ή ένα σύνολο ηθικών αξιών και αρετών, πάνω στις οποίες στήριξε την προσέγγιση της ανθρώπινης συνειδητότητας προς τον Δημιουργό της. Οι αρετές θεωρήθηκαν ανέκαθεν ουράνια πρότυπα, στόχοι προς μίμηση και συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό. Το αληθινό της ύπαρξης των αρετών και το ότι εδράζονται στο Αμετάβλητο και στο Αιώνιο, αποδεικνύεται από τη διαχρονικότητά τους. Επιπλέον, το ότι η εφαρμογή αυτών των ποιοτήτων μπορεί και επιφέρει τάξη και αρμονία στον ανθρώπινο κόσμο, αποδεικνύει ότι ενέχουν τη δύναμη και τη σοφία της Ανώτατης Σκέψης. Η προσαρμογή της ανθρώπινης συνειδητότητας και ζωής προς τις αξίες αυτές, θα πρέπει να αποτελεί όχι μόνον ατομικό αλλά και κοινωνικό σκοπό. Η ανάγκη για την επανεμφάνιση των ιδανικών και των ηθικών αξιών και φαίνεται και είναι αναγκαία.

Άνθρωπος είναι μια αιώνια πνευματική συνειδητότητα σε εξέλιξη τελειοποίησης. Η ενσαρκωμένη ψυχή έχει ιδιότητες ανάλογες με το πνευματικό ύψος που έχει φτάσει. Η αγάπη, η σοφία, η ενότητα, η ελευθερία, η αλήθεια, η ειρήνη, η δικαιοσύνη αποτελούν οικουμενικά αρχέτυπα που τα βρίσκουμε σε κάθε ανθρώπινη ψυχή και σε κάθε θρησκεία. Το ύψος της πνευματικότητας καθορίζεται από την ανάπτυξη των αρετών και δεν εξαντλείται στην ιδεολογία, τη θρησκεία ή τη μόρφωση, τις γνώσεις ή τις δυνάμεις του.

Σε αυτό το σημείο όπου αρχίζει η ανάπτυξη της συνειδητότητας στον άνθρωπο διακρίνουμε τα χαρακτηριστικά της πνευματικής ζωής. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι οι Ιδέες και οι Αρετές, δηλαδή οι πνευματικές Αρχές και Αξίες. Η προσωπική ηθική αξία αντανακλά ουσιαστικά την ποιότητα της πνευματικής δύναμης που υπάρχει ενεργοποιημένη στην ανθρώπινη συνειδητότητα. Τα χαρακτηριστικά λοιπόν της πνευματικής κατάστασης, ονομάζονται ηθικές Αξίες, Αρετές, Αρχές, Ιδέες και Αρχέτυπα. Αυτές οι Ιδέες είναι τα γεννήματα του Θείου Νου οι οποίες στο καθοδικό τόξο ως Σκοπιμότητα, οργανώνουν και καθορίζουν την εξέλιξη της μη συνειδητής ζωής, ενώ στο ανοδικό τόξο γίνονται τα Πρότυπα της ηθικής αξίας, σύμφωνα με τα οποία θα πορευτεί ο άνθρωπος για να οργανώσει και να αναπτύξει την ατομική του συνειδητότητα.

Η εστίαση της θέλησης και η επιθυμία, συνδέεται με τον νόμο της έλξης και της ελεύθερης βούλησης. Όταν η συνείδηση εστιάζεται, πυκνώνει η ενέργεια σε ύλη δημιουργώντας πραγματικότητα. Κάθε άνθρωπος εστιάζεται σε εκείνα τα αγαθά, που του επιτρέπει το πνευματικό επίπεδο, δηλαδή την επίγνωση της νομοτέλειας που αφορά την εξέλιξή του, και επομένως τη συνείδηση της προδιαγραφής και του προορισμού του, και τελικά της ταυτότητάς του. Το κλειδί της πανανθρώπινης ιστορίας βρίσκεται στην συνείδηση της ελεύθερης βούλησης, που βασίζεται στην ιδέα για το πρόσωπο και το εγώ ειμί. Επομένως, ο νόμος της επιλογής είναι άσκηση της συνείδησης, ώστε να επιτευχθεί το «παν μέτρον άριστον», με το «γνώθι σαυτόν», «ει μη δεν άγαν».

«Γνώθι σ' αυτόν προ πάντων. Ουδέν γάρ δυσχερέστερον όταν δε σ' αυτόν γνώς, τότε δυνήση και Θεόν επιγνώναι και λογισμώ επελθείν τα πράγματα, ως καθήκει». Γνώρισε πάνω απ' όλα τον εαυτό σου. Είναι η πιο δύ­σκολη γνώση. Με την αυτογνωσία έχεις την δυνατότητα να εμβαθύνεις στα πράγματα και να καταλά­βεις την ουσία και τον σκοπό της ζωής. ΝΕΙΛΟΣ

«Ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω». Όταν δεν ερευνούμε την ζωή μας έχουμε ατυχίες. ΠΛΑΤΩΝ

«Το εαυτούς αγνοείν εσχάτης μανίας και φρενίτιδος έστι χαλεπώτερον, το μεν γάρ ανάγκης νόσημο, το δε διεφθαρμένης προαιρέσεως». Η άγνοια του εαυτού μας είναι πολύ κακό πράγμα γιατί είναι αποτέλεσμα κατεστραμμένης σκέψης και είναι πολύ χειρότερη ακόμα και από την παραφρο­σύνη η οποία είναι αρρώστια που οφείλεται σε οργανική βλάβη. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΕΑΥΤΟΝ, ΟΥ ΜΑΤΗΝ ΕΥ ΙΣΘ' ΟΤΙ ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟ ΔΟΞΑΝ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ ΕΧΕΙ».

«Γνώριζε καλά ότι το απόφθεγμα "έχε επίγνωση του εαυτού σου" τιμάται, όχι μάταια, στους Δελφούς». ΑΙΔΕΣΙΟΣ

«Ει βούλει γνώναι Θεόν, προλαβών γνώθι σαυτόν». Εάν θέλεις να γνωρίσεις το Θεό, πρέπει πρώτα να γνωρίσεις τον εαυτό σου. ΚΛΗΜΗΣ

«Το εαυτόν γιγνώσκειν εστί σωφρονείν, τούτ' άρα και το εν Δελφοίς γράμμα παρακελεύεται, σωφροσύνην ασκείν και δικαιοσύνην». Η αυτογνωσία είναι σωφροσύνη. Αυτό συμβουλεύει και το ρητό στους Δελφούς: Ο άνθρωπος να πράττει με σωφροσύνη και δικαιοσύνη. ΠΛΑΤΩΝ

«ΤΟ ΓΝΩΝΑΙ ΕΑΥΤΟΝ ΑΡΧΗ ΣΟΦΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ». «Η αρχή της ανθρώπινης σοφίας είναι η αυτογνωσία». ΑΡΧΑΙΟ ΡΗΤΟ

«Ο Ζευς κολαστής των άγαν υπερφρόνων». Ο Θεός τιμωρεί τους υπερβολικά αλαζόνες. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«Οι μεν γάρ ειδότες εαυτούς τα επιτήδεια εαυτοίς ίσασι και διαγιγνώσκουσιν α τε δύνανται και α μη και α μεν επιστάντες πράττοντες πορίζονταί τι ων δέονται και ευ πράττουσιν, ων δε μη επίστανται απεχόμενοι, αναμάρτητοι γίνοντα και διαφεύγουσι το κακώς πράττειν». Αυτοί που ξέρουν καλά τον εαυτό τους, ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και τι όχι. Αυτά που γνωρίζουν καλά τα κάνουν και οδηγούνται στην ευτυχία, ενώ όσα δεν ξέρουν τα απορρίπτουν αποφεύγοντας την δυστυχία. ΞΕΝΟΦΩΝ

Τα λάθη σου να μην τα σκεπάζεις με δικαιολογίες, αλλά να διορθώνεις με ελέγχους. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

Όποιος γνωρίζει τους άλλους, είναι μορφωμένος, όποιος γνωρίζει τον εαυτό του είναι σοφός.

Πώς μπορεί να γίνει ο άνθρωπος ενάρετος; Τούτο το επιτυγχάνει με τον κανόνα του μέσου, ενός μέσου όμως που είναι κατ’ ανάγκην σχετικό για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και καθορίζεται από τη λογική και τη φρόνηση του ατόμου. Η μεσότητα είναι μια έννοια, εμπνευσμένη αφενός από την διδασκαλία των Πυθαγορείων και αφετέρου από την ιπποκράτεια ιατρική. Εκεί εξετάζεται η υγεία και η νόσος, με τις κατηγορίες της έλλειψης και της υπερβολής.

«Σε όλα να έχεις μέτρο». ΠΙΤΤΑΚΟΣ

«Τίποτα υπερβολικό να μην κάνεις». ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ

«Πρέπει να προτιμάμε τη μεσότητα και όχι την υπερβολή, ούτε την έλλειψη. Η μεσότητα είναι η καλύτερη, όπως τη χαρακτηρίζει το γνωμικό». ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Η αρετή είναι κατάσταση του χαρακτήρα. Επίκτητη ικανότητα επιλογής, τήρηση του μέσου. Η αξία ενός πράγματος εξαρτάται από το έργο που επιτελεί. Έτσι, καθετί που δημιουργείται από τη φύση έχει δυναμική και σκοπό να επιτελέσει ένα συγκεκριμένο έργον. Η επίτευξη του έργου είναι ουσιαστικά και η εκπλήρωση του σκοπού της ύπαρξης. Σε ό,τι αφορά στην ουσία της, η ίδια η αρετή φαίνεται να είναι μια υπερβολή, μια ακρότητα. Η αρετή είναι εμπόλεμη κατάσταση. Για να ζούμε ενάρετα, πρέπει να παλεύουμε διαρκώς με τον εαυτό μας, διότι όπως πριν από χιλιάδες χρόνια είπε ο Δημόκριτος: «ΤΟ ΝΙΚΑΝ ΕΑΥΤΩΝ ΠΑΣΩΝ ΤΩΝ ΝΙΚΩΝ ΠΡΩΤΗ ΤΕ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΗ ΕΣΤΙ», που σημαίνει το ότι του να επιβαλλόμαστε του εαυτού μας είναι η πρώτη και άριστη νίκη. Οι Αρετές είναι έξεις τις οποίες αποκτά η ψυχή ανάλογα με τη στάση της απέναντι στα πάθη.

Η ψυχή αποτελείται από πόλους που εκφράζουν μια συνεχή τάση ενότητας και αρμονίας που την λέμε Έρωτα και γνωρίζουμε μέσα μας πως είναι Ανίκητη. Το βίωμα του Θείου Έρωτα ωθεί προς τα άνω (με ανοδική ροή=ανδρεία) το θνητό ή γήινο ον, για να νιώσει ολοκληρωμένο κάθε φορά που αγκαλιάζει τον Ουράνιο Εαυτό του. Η αφύπνιση της πνευματικής συνείδησης έχει τη δύναμη να αλλάζει την πραγματικότητα που ζούμε. Η Θεία Χάρη, άσχετα από το τι πιστεύουν οι άνθρωποι, έλκεται από την τόλμη και την αρετή της ανδρείας (ανοδικό ρεύμα ζωής = έρως), όσο και από την ταχύτητα, γι’ αυτό και «το γοργόν και χάριν έχει». Αλλά αν δούμε τη σημασία των παρακάτω εννοιών, καταλαβαίνουμε ότι η αρετή είναι ωφέλιμη διότι δεν επιτρέπει τη βλάβη της ροής της ζωής. Αισχρότητα ονόμαζαν οι φιλόσοφοι Πλάτων και Σωκράτης, την διακοπή της θείας ροής της σκέψης του λόγου ή της πράξης.

ΑΡΕΤΗ: «Το ακωλύτως αεί ρέον» (την απρόσκοπτη και ανεμπόδιστη συνεχή ροή). Θα ήταν λοιπόν σωστό να ονομάζεται «αειρειτή» ίσως μάλιστα και «αιρετή», επειδή η κατάσταση τούτη είναι κατ’ εξοχήν αιρετή (προτιμητέα). Συντμήθηκε όμως και ονομάζεται «αρετή». Η αρετή είναι ο κατά φύση τρόπος ύπαρξης του ανθρώπου και αμαρτία είναι ο παρά φύση τρόπος ύπαρξης. Επειδή ο άνθρωπος είναι καρπός της Θείας βούλησης και αγάπης, δεν φέρει μια αυτοθεωμένη ψυχική ουσία, αλλά ένα πρόσωπο και μια ελεύθερη βούληση και θέληση να δεχθεί ή να μην δεχθεί τη Θεία Χάρη του Θεού και να Θεωθεί. Στο έβδομο κεφάλαιο των Ηθικών Νικομαχείων, ο Αριστοτέλης αναφέρεται στο άριστο αγαθό που θεωρείται ως τελικός σκοπός. Όμως, η έννοια της ευδαιμονίας δεν νοείται μόνον ως τελικός σκοπός, αλλά παράλληλα, ως εμπεριέχουσα την έννοια της αυτάρκειας, που δεν νοείται άνευ αρετής. Τέλος η κατεξοχήν ευδαιμονία, συνάπτεται με τον θεωρητικό βίο, με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να ομοιάζει προς τον Θεό. Η ευδαιμονία της θεωρίας έχει και μεταφυσικό περιεχόμενο, καθώς στην ανέλιξή της ταυτίζεται με τον θείο νου.

Η αρετή είναι βασική προϋπόθεση με την οποία ο άνθρωπος προσεγγίζει και συντονίζει τη φύση του προς τη Φύση του Θεού. Με την αρετή τείνει να ομοιάσει προς το πρότυπο του Θεού, αφού ο Θεός είναι η πηγή και το ταμείο η ρίζα και το απάνθισμα των αρετών. Συνειδητοποιώντας ο άνθρωπος και εκφράζοντας την αρετή του, ζει τον Θεό που είναι μέσα του και ολοκληρώνει την τελείωσή του. Τότε τα μεγάλα έργα του διαδέχονται το ένα το άλλο. Έτσι προβάλλεται η έννοια της ένωσης του Ουρανού και της γης, η έννοια της γεφύρωσης του Θείου και του υλικού κόσμου. Έτσι πραγματοποιείται και η ένωση των ανθρώπων.

«Το κατά φύσιν ζην ταύτον εστί του κατ' Αρετήν Ζην». Η ζωή σύμφωνα με τη φύση ταυτίζεται με την ενάρετη ζωή. ΖΗΝΩΝ

Να ενεργεί κατά τρόπο που συμβάλει στην εναρμόνιση του πνεύματος του με τη βούληση Εκείνου που κυβερνά το σύμπαν. Όποιος γεννήσει και αναθρέψει αληθινή αρετή, αυτός έχει τη δυνατότητα να γίνει αγαπημένος στο θεό και να γίνει αθάνατος περισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο. Και η Αρετή και η Υγεία και το Όλον του Αγαθού είναι Αρμονία και ο Θεός ο ίδιος.

Ο κυριότερος από τους Δυτικούς Πατέρες, ο Άγιος Αυγουστίνος, γράφει (Εξομολογήσεις, VII, ix) ότι Ελληνικός και ο Χριστιανικός Λόγος ταυτίζονται. «Η Φύσις κατά τους Έλληνες, δεν βρίσκεται εκτός Θεού, έχει υλική και πνευματική υπόσταση και διέπεται από τον Λόγο. Φύσις - Λόγος - Θεός είναι ενότης αδιαίρετος. Άρα το «κατά φύσιν ζην» σημαίνει και κατά Λόγον και κατά Θεόν = κατ’ αρετή. Όλος ο βίος και όλο το κήρυγμα του Ιησού, εκφράζουν ακριβώς αυτήν την Ελληνική αντίληψη για το «κατά φύσιν ζην». Ζει εντός του κόσμου, είναι κοινωνικός, μετέχει σε γάμους και πανηγύρια, τρώει και πίνει ελεύθερος, κατανοεί τους πάντες, είναι «συγγνωμικός και περί τα μέγιστα» όπως συμβούλευσε ο Αριστοτέλης, αγαπά την φύση, τα κρίνα της, τα πουλιά της, τους καρπούς της, αλλά και τους ανθρώπους…

Ελευθερία είναι η δυνατότητα να ζεις σύμφωνα με την αρετή, δηλαδή η μετοχή στην αρετή της φρόνησης. Η ελευθερία είναι πρώτα απ’ όλα ευθύνη και υποχρέωση να την κατακτήσεις παρά δικαίωμα (το οποίο όταν είναι προϊόν συναλλαγής συνήθως είναι ύποπτο). Εδώ είναι και το κλειδί. Δημοκρατία αληθινή μόνον μεταξύ άριστων πολιτών μπορεί να επιτευχθεί. Διαφορετικά είναι κατευθυνόμενη οχλοκρατία από κάποια ολιγαρχία ή κάποιον αρχηγό. Όποιος δέχεται παθητικά ξένες πραγματικότητες, χάνει την ελευθερία να διαμορφώνει την μοίρα του. Γι’ αυτό όποιος ξεπουλάει την ελευθερία του για να αγοράσει ασφάλεια, χάνει τελικά και τα δύο. Μόνο μέσω της ελευθερίας προάγονται οι πνευματικές αρετές, που δίνουν νόημα προσφοράς στην ύπαρξη του ανθρώπου. Γι’ αυτό η ελευθερία είναι το μέτρο διάκρισης του αληθινού ανθρώπου, ύψιστο αγαθό και Θείο Δώρο η Ελεύθερη Βούληση. Επομένως, η ελευθερία δεν είναι για όλους, αλλά μόνο γι’ αυτούς που την αξίζουν, αυτούς που επιζητούν την ένωσή τους με τον Λόγο.

«Η γάρ άγαν ελευθερία έοικεν ούκ εις άλλο τι η εις άγαν δουλείαν μεταβάλλειν και ιδιώτη και, πόλει». Φαίνεται πράγματι ότι η υπερβολική ελευθερία με­τατρέπεται σε απεριόριστη δουλεία και για τον πολίτη και για την πολιτεία. ΠΛΑΤΩΝ

«Ελευθέριος αφήκε πάντας ο Θεός. ουδένα δούλον η φύσις πεποίηκεν». Ελεύθερους άφησε όλους ο Θεός, κανέναν η φύση δεν προόρισε για δούλο. ΑΛΚΙΔΑΜΑΣ

«Ανάγκη και βία ουδένα προσάγεται ο Θεός». Κανέναν δεν φέρνει κοντά του ο Θεός αναγκαστικά και με τη βία. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Ελεύθερον αδύναντον είναι τον πάθεσι δουλεύοντα και υπό παθών κρατούμενον». Είναι αδύνατον να είναι ελεύθερος αυτός, ο οποίος εί­ναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

«Ελεύθερον φύλασσε τον σεαυτού τρόπον». Τον χαρακτήρα σου να διατηρείς ελεύθερο. ΠΛΑΤΩΝ

«Ελευθερία εστίν αγαθή συνείδησις». ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ

«Ου δε πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία». Όπου υπάρχει το πνεύμα του Θεού, εκεί υπάρχει ελευθερία. ΠΑΥΛΟΣ

«Υπέρ της ελευθερίας αγωνιστέον». Επιβάλλεται να αγωνιζόμαστε για την ελευθερία. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

«Ελευθερία και δουλεία, η μεν είναι ονομασία της αρετής, η δε της κακίας». Ελευθερία και δουλεία, η μεν είναι ονομασία της αρετής, η δε της κακίας. ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ

«Κρείττον μετ' αρετής και πενίας και φυγής ελευθε­ρία η μετ' ονείδους και πλούτου δουλεία της Πα­τρίδος». Είναι προτιμότερη η ελευθερία μαζί με την αρετή και την φτώχεια και την φυγή, παρά η δουλεία της Πατρίδας μετά της ντροπής και του πλούτου. ΛΥΣΙΑΣ

Αληθινή ελευθερία τότε μόνο έχει ο πολίτης, όταν τη μεταχειρίζεται με τρόπο, ώστε να μην εμποδίζει κανενός άλλου συμπολίτη την ελευθερία, και τότε μό­νο μπορεί να την φυλάξει, όταν σέβεται και τους συμπολίτες του ως ελεύθερους. ΑΔ. ΚΟΡΑΗΣ

«ΕΜΦΥΤΟΣ ΠΑΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ Ο ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΟΘΟΣ». «Ο πόθος της ελευθερίας είναι έμφυτος σε όλους τους ανθρώπους». ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ

«ΤΟ ΕΥΔΑΙΜΟΝ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ, ΤΟ Δ' ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΤΟ ΕΥΨΥΧΟΝ». «Ευτυχία είναι η ελευθερία και ελευθερία είναι η ανδρεία». ΘΟΥΚΙΔΙΔΗΣ

«Με ελευθερία να ζείτε και κάθε πολίτης να θεωρεί χειρότερες από θάνατο την ατίμωση και την προσβολή, που αναγκαστικά υπομένει στην υποδουλωμένη χώρα του». ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΦΥΛΑΣΣΕ ΤΟΝ ΣΕΑΥΤΟΥ ΤΡΟΠΟΝ». «Πρόσεχε τη συμπεριφορά σου, ως ελεύθερος άνθρωπος που είσαι». ΠΛΑΤΩΝ

«Σκοπός στην ζωή κάθε ανθρώπου είναι η ελευθερία». Η ελευθερία είναι πολύτιμο αγαθό και για να την κατακτήσει ο άνθρωπος δεν πρέπει να καταφεύγει σε ανελεύθερα μέσα. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

«Αδέσμευτη γλώσσα, είναι η γλώσσα των ελευθέ­ρων». Η ελευθερία της γνώμης κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πραγματικά ελεύθεροι. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«Τυχερός αυτός που γεννιέται ελεύθερος, ζει και πεθαίνει ελεύθερος». ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

«Η ελευθερία είναι ίση με όλους τους θησαυρούς του κόσμου». Όσα πλούτη και να έχει ένας άνθρωπος αν δεν έχει την ελευθερία του δεν μπορεί να το χαρεί. ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ

Όποιος απομακρύνεται απ’ τον Θεό, χάνει την ελευθερία του. Ν. ΜΠΕΡΝΤΙΑΓΕΦ

Κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται ελεύθερος όταν ζει ανάμεσα σε σκλάβους.

Φίλοι μου, είστε ελεύθεροι, είστε απόλυτα ελεύθεροι. Μπορείτε ακόμα και να πηδήσετε έξω από το παράθυρο. Αλλά αν το κάνετε και βρεθείτε στο κενό, παύετε πια να είστε ελεύθεροι. Γίνεσθε σκλάβοι ενός νόμου, που θα σας συντρίψει στην άσφαλτο. Γ. ΧΕΝΤΡΙΚΣ

Ελευθερία δεν είναι το να μπορεί να κάνει κανείς ό,τι επιθυμεί, αλλά το να μπορεί να κάνει αυτό που πρέπει. ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ

Όποιος αρνείται την ελευθερία για τους άλλους, δεν είναι άξιος να την χαρεί ο ίδιος. ΛΙΝΚΟΛΝ

 

Τα Δελφικά και τα Πυθαγόρεια παραγγέλματα μάλιστα, συντάχθηκαν για την προαγωγή των αρετών. Είναι απορίας άξιον, γιατί δεν διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία αυτή η πνευματική κληρονομιά των προγόνων μας…

Από τα “Χρυσά Έπη” του Πυθαγόρα

ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΩΝ ΜΕΡΟΣ Β'

 20/01/2021

του Γιώργου Κλειδαρά

ΑΛΗΘΕΙΑ Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ

Όμως από την Αλήθεια πηγάζουν όλες οι αρετές. Αυτή είναι το Κάλλος, η Θεία ομορφιά της Θείας Αγαθότητας. Το Υπέρτατο Αγαθό της Αιωνιότητας. 

Το Θείο Αγαθό της Αλήθειας, το Κάλλος είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με τις Αρετές και γι’ αυτό αξίζει μια περαιτέρω αναφορά.

Οι αδύνατοι δεν μπορούν να είναι ειλικρινείς. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

«ΑΨΕΥΔΕΙ ΔΕ ΠΡΟΣ ΑΚΜΟΝΙ ΧΑΛΚΕΥΕ ΓΛΩΣΣΑΝ». «Στης αλήθειας το αμόνι να ακονίζεις τη γλώσσα σου». ΠΙΝΔΑΡΟΣ

«Πρέπει τα παιδιά μας να μαθαίνουν να λένε την αλήθεια. Γιατί ο άνθρωπος που εκτιμά τον εαυτό του, καταλαβαίνει ότι το ψεύδος είναι μισητό και δεν αρμόζει στους ελεύθερους ανθρώπους». ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

«Η αγάπη για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, είναι αυτά που βρίσκονται μέσα μας και μας φέρνουν κοντά στο θεό». ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Το καλύτερο απόκτημα του πήλινου ανθρώπου είναι η υγεία. Η υψηλότερη αρετή για τον πνευματικό άνθρωπο είναι η φιλαλήθεια. ΕΝΤΟΥΙΝ ΑΡΝΟΛΝΤ

Όλα έχουν ένα τέλος, πεθαίνουν. Μόνον η αλήθεια είναι αθάνατη, και ζει παντοτινά. ΚΑΘΑ ΟΥΠΑΝΙΣΑΝΤ

«Η αλήθεια που όλοι οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν και να εφαρμόσουν δεν υπάρχει. Γι’ αυτό και σήμερα οι άνθρωποι αναζητώντας την, αν βρουν ένα κομμάτι της στο οποίο καθρεφτίζεται ο χαρακτήρας τους, πιστεύουν ότι έχουν αιχμαλωτίσει και όλη την αλήθεια». Η γνώμη του καθένα είναι υποκειμενική. Ο καθένας αυτό που πιστεύει, νομίζει ότι είναι και το σωστό. Σωστό όμως μπορεί να είναι και κάτι που πιστεύει και κάποιος άλλος. Μαζεύοντας όλες τις απόψεις οδηγούμαστε στην συλλογή κομματιών της αλήθειας. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

«Όταν κανείς κρύβει την αλήθεια είναι σαν να θάβει χρυσό». Η αλήθεια είναι μια μορφή πλούτου και πρέπει να λέγεται πάντα για το καλό όλων. ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

«Πολλές φορές η αλήθεια είναι σημαντική βοήθεια στην αποφυγή δύσκολων καταστάσεων ενώ το ψέμα περιπλέκει τις καταστάσεις». Το μόνο κακό λέγοντας την αλήθεια είναι ότι αν την πούμε θα δυσαρεστήσουμε κάποιους ανθρώπους ή θα τιμωρηθούμε (με την ομολογία μας). Με τα ψέματα όμως θα ζούμε σε μια συνεχή αγωνία για το πότε θα μας ανακαλύψουν, επειδή το ένα ψέμα φέρνει το άλλο. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Το φώς της Αλήθειας όσους δεν φωτίζει τους τυφλώνει. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«ΑΠΛΑ ΤΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΕΠΗ». «Τα λόγια της αλήθειας είναι απλά». ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΔΡΟΣ Τ' ΑΛΗΘΗ ΛΕΓΕΙΝ». «Γνώρισμα του ελεύθερου ανθρώπου είναι να λέει την αλήθεια». ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ

«ΕΡΧΕΤΑΙ Τ' ΑΛΗΘΕΣ ΕΙΣ ΦΩΣ ΕΝIΟΤ' ΟΥ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟΝ». «Η αλήθεια μερικές φορές αποκαλύπτεται ακόμα και αν δεν την αναζητούμε». ΔΙΟΓΕΝΗΣ

«ΤΟ ΜΕΝ ΑΛΗΘΕΣ ΠΙΚΡΟΝ ΕΣΤΙ Κ' ΑΗΔΕΣ ΤΟΙΣ ΑΝΟΗΤΟΙΣ. ΤΟ ΔΕ ΨΕΥΔΟΣ ΓΛΥΚΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΗΝΕΣ». «Για τους ανόητους η αλήθεια είναι πικρή και αηδιαστική και το ψέμα γλυκό και ευχάριστο». ΠΛΑΤΩΝ

«ΨΕΥΔΕΣΘΑΙ ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΟΝ, ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΕΝΝΑΙΟΝ». «Είναι γνώρισμα ανελεύθερου ανθρώπου να ψεύδεται και γενναίου να λέει την αλήθεια». ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ

«ΑΕΙ ΚΡΑΤΙΣΤΟΝ ΕΣΤΙ Τ' ΑΛΗΘΗ ΛΕΓΕΙΝ ΕΝ ΠΑΝΤΙ ΚΑΙΡΩ». «Το να λέει πάντα κάποιος την αλήθεια, είναι το καλύτερο». ΣΟΛΩΝ

«Πιο δυνατές από την αδικία και το ψέμα είναι η δικαιοσύνη και η αλήθεια». ΠΛΑΤΩΝΑΣ

«Η αλήθεια πρέπει να λέγεται όσο σκληρή κι αν είναι». Όσο πικρή κι αν είναι η αλήθεια πρέπει να την λέμε. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Το πρώτο δείγμα της έκλυσης των ηθών είναι ο διωγμός της αλήθειας… Αλήθεια τώρα πια δεν είναι αυτό που είναι, αλλά αυτό που πείθουμε τους άλλους πως είναι. ΜΟΝΤΑΙΝΙΟΣ

«ΖΗΤΩΝ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ ΟΥ ΖΗΤΗΣΕΙΣ ΤΟ ΕΚ ΠΑΝΤΟΣ ΤΡΟΠΟΥ ΝΙΚΑΝ. ΚΑΙ ΕΥΡΩΝ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ ΕΞΕΙΣ ΤΟ ΜΗ ΝΙΚΑΣΘΑΙ». «Όταν αναζητάς την αλήθεια, μη ζητάς να νικάς με κάθε τρόπο. Όταν όμως βρεις την αλήθεια θα είσαι ανίκητος». ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

«ΑΤΑΛΑΙΠΩΡΟΣ ΤΟΙΣ ΠΟΛΛΟΙΣ Η ΖΗΤΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΑ ΕΤΟΙΜΑ ΜΑΛΛΟΝ ΤΡΕΠΟΝΤΑΙ». «Η αναζήτηση της αλήθειας θεωρείται από πολλούς χωρίς κόπους και στρέφονται περισσότερο στα έτοιμα πράγματα». ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Νέες αποφλοιώσεις Περί Αληθείας έχουμε στον Εσωτερικό Χριστιανισμό, την συνέχεια της ελληνοχριστιανικής παράδοσης του Λόγου.

Ο άνθρωπος βρίσκεται μέσα στην πλάνη. Γιατί η πλάνη δεν είναι τίποτα άλλο, παρά η παραδοχή του ψέματος και της όχι αλήθειας. Η Αλήθεια μέσα της δεν επιδέχεται αρνήσεις. Είναι μία συνεχής κατάφαση. Δεν χρειάζεται επιχειρήματα για ν’ αποδειχτεί, είναι αυταπόδειχτη. Δεν έχει ανάγκη να την υπερασπίσουν, να τη στηρίζουν για να μην κλονιστεί. Είναι Αναλλοίωτη, Αμετάπτωτη μέσα στους αιώνες. Μπορεί να φανερωθεί και να εκδηλωθεί κάθε στιγμή, αρκεί ο άνθρωπος να μπορέσει να την καταλάβει.

Ο Θεός είναι η Αλήθεια. Για να αποκατασταθεί ο άνθρωπος μέσα στην Αλήθεια, πρέπει να ξανασυνδεθεί με τον Θεό. Μόνο όταν ο άνθρωπος βρίσκεται σε Αρμονία και Συντονισμό με τον Θείο Νου μπορεί να γνωρίζει την Αλήθεια. Πρέπει να παραχωρήσεις την πλάνη σου, για να κερδίσεις την Αλήθεια.

Η Αλήθεια είναι πάντα ενωτική. Η Αλήθεια είναι πάντα Αγάπη. Οτιδήποτε βρίσκεται εκτός της Ένωσης και εκτός της Αγάπης, είναι αναλήθεια, είναι πλάνη, είναι κατάσταση και στάδιο που διαβιούμε, για να μπορέσουμε μέσα απ’ αυτό να οδηγηθούμε στην πραγματική Ενότητα, στην Ενότητα του Εαυτού μας.

Η πορεία μας για την επιστροφή στη Μία Αλήθεια - Ουσία, την Πηγή των Όντων, μας εφοδιάζει διαδοχικά με διάφορες μορφές συνειδητοποιήσεων. Η Γνώση με την οποία εφοδιαζόμαστε εκπροσωπεί την Αλήθεια. Δεν είναι η ίδια η Αλήθεια, αλλά μόνον «όψεις» της από διάφορες οπτικές γωνίες. Καθώς η Ψυχή καλλιεργείται συλλέγοντας Αλήθεια, συντονίζεται όλο και περισσότερο με τον Λόγο - Δημιουργό, τον Λόγο που εκδηλώνει την Αλήθεια - Ουσία, ενεργοποιώντας τμήματά της, όψεις της, ώστε να ζήσουν μέσα στα όντα. Γνωρίζοντας, λοιπόν, τα όντα, γνωρίζουμε σταδιακά τις όψεις της Μίας Αλήθειας, της Μίας Ουσίας της Ύπαρξης. Η Αλήθεια, που υπάρχει μέσα στις μορφικές εκδηλώσεις των όντων, αφυπνίζεται με τον Λόγο. Η Βάπτιση της Ψυχής στην Αλήθεια ξεκινά από την ίδια τη ροή Φωτός μέσα στην υπόσταση του ανθρώπου. Αυτό που σχηματίζει τη διαφορά ανάμεσα στα μόρια του Ανθρώπου, είναι η διαφοροποίηση της χρονικής στιγμής της αντίληψης της Αλήθειας από Μόριο σε Μόριο. Και σαν Αλήθεια εννοούμε την έλλειψη χώρου, χρόνου, διαφοροποιήσεων και παρεκκλίσεων του Όντος από την πραγματική, την Αείποτε υπάρχουσα Θεότητά Του. Κάθε στιγμή εκτός χώρου και χρόνου δίνει και στιγμιαίες αναλαμπές της Αλήθειας. Η πλήρης ένταξη του ανθρώπινου νου στη ροή εκτός χρόνου, έχει σαν προϋπόθεση και σαν αποτέλεσμα την πλήρη διάνοιξη των Ουρανών Του, άρα και τη σύλληψη της Ιδέας του Τέλειου Ανθρώπου. Της ίδιας Του της υπό του Εαυτού Του αποθέωσης. Οι Νόμοι είναι επιφορτισμένοι με το να εκφράζουν την Αλήθεια. Η άρνηση της Αλήθειας οδηγεί σε νέκρωση λειτουργιών νοητικών, μέχρι πλήρους έλλειψης λογικής, αποτέλεσμα οπισθοχώρησης αιώνων. Αυτός ο Υιός του Θεού, ή Τέλεια Σκέψη του Άπειρου Νου, λάμπει διαμέσου κάθε ανθρώπου στο Σύμπαν. Κάθε Ζωή, κάθε Αγάπη, κάθε Αλήθεια είναι εκδήλωση της μιας υπάρχουσας Αρχής, του Τέλειου Αγαθού, της Τέλειας Αγάπης και φανερώνεται στον άνθρωπο ανάλογα με την καθαρότητά του και την προσαρμογή του στη Θεία Νομοτέλεια. Την Αλήθεια που δίδαξε ο Ιησούς Χριστός, όταν τη γνωρίσουμε θα μας ελευθερώσει (Ιωάν. Η΄, 31 - 32). Μα οι άνθρωποι δεν ελευθερώθηκαν ακόμη, γιατί δε γνώρισαν την Αλήθεια στη βαθύτερή της σημασία και τι έννοια αντιπροσωπεύει. «Πώς δυνάμεθα την οδόν ειδέναι;» (Ιωάν. ΙΔ΄, 5). Στην ερώτηση αυτή των μαθητών Του ο Κύριος απάντησε: «Εγώ Ειμί η οδός και η Αλήθεια και η Ζωή, ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ Εμού» (Ιωάν. ΙΔ΄, 6).

Μόνον η ίδια Πνευματική τοποθέτηση, μόνο το ίδιο Πνευματικό επίπεδο γνώσης της Αλήθειας φέρνει τους ανθρώπους στο σημείο να μην διαφωνούν. Οι παγίδες της πλάνης υπάρχουν, για να κάνουν τον άνθρωπο, που επιλέγει την Πνευματική πορεία, συνειδητό μαχητή της Αλήθειας, της Αγάπης, της Προσφοράς. Η Ουράνια κατάσταση της Ύπαρξης είναι η Μοναδική Αλήθεια.

Όσο αυξάνεται η δυνατότητα ροής σου σαν Ουσία μέσα στα πάντα, τόσο θα έλκεις διδασκαλίες από μεγαλύτερο βάθος, που θα αγγίζουν σε περισσότερα σημεία το Απόλυτο της Αλήθειας. Χρησιμοποίησε σαν αρχή τη διείσδυσή σου μέσα στα πάντα, για να ενεργοποιήσεις την έλξη του Θείου Φωτός, την έλξη των Θείων Ρημάτων. Μένεις να ανυψώνεις τα είδωλά σου, ενώ η Αλήθεια είναι στα πόδια σου; Η Αλήθεια βρίσκεται κάτω από το βάθρο σου, εκεί που τα πάντα είναι Ένα, που δεν υπάρχουν ιεραρχίες, αλλά μόνο ο Ένας Άνθρωπος - Θεός - Λόγος - Θεοτόκος Μαρία.

ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΩΝ ΜΕΡΟΣ Γ'

20/01/2021

του Γιώργου Κλειδαρά 

Η ΑΞΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ

Οι αρετές πηγάζουν από την αίσθηση του δικαίου που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο διότι προορισμός του είναι η Θέωση. Η αγάπη είναι δημιουργός κάθε αρετής και σύνδεσμος της τελειότητάς μας. Όποιος αγαπά τους εχθρούς του χαρακτηρίζεται από αρετή και διακατέχεται από ένα θείο χάρισμα. Να ζει κανείς, σημαίνει ν’ Αγαπά, όποιος δεν Αγαπά δεν ζει, η ύπαρξή του βρίσκεται σε εσωτερικό πένθος, θλίψη και μοναξιά και το μόνο της νόημα είναι η ελπίδα ν’ αγαπήσει.

Η αρετή έρχεται όταν ο άνθρωπος δαμάζει τα πάθη του και τις αδυναμίες του. Και επειδή την κατακτάς δεν μπορεί κανείς να στην πάρει, ούτε να την ξεχάσεις. Έχει ουσία αλήθειας και γι’ αυτό δεν λησμονιέται. Μοιάζει με λουλούδι που όσο και να το ποδοπατήσουν εξακολουθεί να αναδύει το άρωμά του, γιατί είναι αθάνατο.

Τα παρακάτω ρητά φανερώνουν την αξία των αρετών στη ζωή μας:

«Άθλα γαρ οις αρετής κείται μέγιστα, τοις δε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσι». Διότι, όπου προβάλλονται τα μεγαλύτερα βραβεία της αρετής, εκεί ακριβώς αναδεικνύονται και οι άριστοι πολίτες. ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ Β΄46 (ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ)

«Ανάντης η αρετή και το εις αυτήν ιέναι τραχύ και ιδρούν ανάγκην τον κατορθούν ηρημένον». Είναι ανηφορική η αρετή και η πορεία της είναι δύ­σκολη και είναι ανάγκη να ιδρώσει αυτός που επέλεξε αυτό το κατόρθωμα. ΚΥΡΙΛΛΟΣ

«Πέφυκεν αρετή καταιδείν τε και καταπλήττειν και τους άγαν δυσμενεστάτους». Από τη φύση της η αρετή κάνει να ντρέπονται και να καταπλήσσονται και οι μεγαλύτεροι εχθροί της. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ

«Αρετή γονέων απογόνοις ωφέλιμος». Η Αρετή των γονέων είναι χρήσιμη στους απογόνους τους. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Αρετή δε καν θάνη τις, ουκ απόλλυται, ζη δ' ουκέτ’ όντας σώματος, κακοί σι δε άπαντα φρούδα συνθανόνθ’ υπό χθονός». Η αρετή όμως, και αν ακόμη πεθάνει κανείς, δεν χάνεται, αλλά ζει, ενώ δεν υπάρχει πλέον το σώμα. Για τους κακούς όμως όλα ανεξαιρέτως χάνονται κάτω από τη γη, πεθαίνοντας μαζί με αυτούς.

«Αναφαίρετον όπλον αρετή». Η αρετή είναι όπλο, το οποίο είναι αδύνατον να αφαιρεθεί. ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ

«Αρετή μεν άρα υγεία τε τις αν είη και κάλλος και ευεξία ψυχής, κακία δε νόσος τε και αίσχος και ασθένεια». Η αρετή μεν επομένως μπορεί να είναι και υγεία και ομορφιά και δύναμη της ψυχής, η κακία είναι όμως και αρρώστια και ασχήμια και αδυναμία της ψυχής. ΠΛΑΤΩΝ

«Αρετής ζυγός κούφος, ο δε της αμαρτίας φορτικώτατος». Ο ζυγός της αρετής είναι ελαφρύς, της αμαρτίας όμως είναι πάρα πολύ βαρύς. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Διδακτόν η αρετή». Η αρετή μπορεί να διδαχθεί. ΑΠΟΦΘΕΓΜΑ

«Ένα χρη πλούτον νομίζειν, την της αρετής κτήσιν, μιαν ευγένειαν, την προς θεόν οικειότητα, μιαν αξίαν και δυναστείαν, το κρατείν εαυτού και αδούλωτον είναι τοις ανθρωπίνοις παθήμασιν». Έναν πλούτο πρέπει να θεωρούμε σαν πλούτο, την απόκτηση της αρετής. Πρέπει να θεωρούμε ως υψηλή καταγωγή την συγγένειά μας προς το Θεό, μια υπόληψη κι εξουσία, το να είμαστε κυρίαρχοι του εαυτού μας και να μην υποδουλωνόμαστε στα ανθρώπινα πάθη. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ

«Ευ σοι το μέλλον έξει, αν το παρόν νευ τιθής. Βού­λου τας εικόνας της αρετής υπομνήματα μάλλον ή του σώματος καταλιπείν». Καλό θα αποβεί το μέλλον σου, εάν τακτοποιείς κα­λά το παρόν σου. Να θέλεις ν' αφήσεις για κληρο­νομιά έργα, που θα υπενθυμίζουν πολύ περισσότερο την αρετή σου, παρά εικόνες του σώματός σου. ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

«Αρετή πάσης τέχνης ακριρεστέρα και αμείνων εστί». Η αρετή είναι τελειότερη και αγαθότερη από οποιοδήποτε επάγγελμα. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

«Η μεν κακία αναρμοστία, η δ' αρετή αρμονία εστί». Η μεν κακία είναι δυσαρμονία, ενώ η αρετή είναι αρμονία. ΠΛΑΤΩΝ

«Της αρετής ιδρώτα. Θεοί προπάροιθεν έθηκαν αθάνατοι». Μπροστά στην Αρετή ίδρωσαν και οι αθάνατοι θεοί. ΗΣΙΟΔΟΣ

«Οι άνθρωποι που είναι ενάρετοι, δε χρειάζονται πολλούς νόμους». ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ

«Αρετά επαινουμένα, δένδρον ως, αύξετα». Η αρετή, η οποία επαινείται, αυξάνει όπως το δένδρο. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«Δουλοπρεπές η κακία, ελευθεροπρεπές δε η αρετή». Η κακία είναι έκφραση δουλοπρέπειας, ενώ η αρετή ταιριάζει σε ελεύθερους. ΠΛΑΤΩΝ

«Αρετής οικείον έστιν κακίας αλλότριον». Συγγενικό προς την αρετή είναι ότι είναι ξένο για την κακία. ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ

«Ελευθέραν είναι προσήκει παντός φόβου την αρετήν, αδέσποτον γαρ η αρετή και εκούσιον». Ταιριάζει να είναι ελεύθερη η αρετή από κάθε φόβο, γιατί η αρετή δεν υπαγορεύεται αναγκαστικά, αλλά προέρχεται από την αδέσμευτη θέλησή μας. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Η αρετή λόγον υγείας επέχει». Η αρετή έχει δύναμη και θέση υγείας. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

«Η Αρετή καν μεμονωμένη τύχη, πάντων εστί δυνατωτέρα, τον γαρ θεόν έχει μεθ' εαυτής ιστάμενον». Η αρετή, και αν ακόμη βρεθεί μόνη της, είναι δυνατότερη από οτιδήποτε, γιατί έχει μαζί της τον Θεό να στέκεται στο πλευρό της. Ι. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Η της αρετής φύσις ου προς τα μέλλοντα ημάς ωφελεί μόνον, αλλά και ενταύθα ήδη δίδωσε τας αμοιβάς».

Η φύση της αρετής δεν μας ωφελεί μόνο για τα μέλ­λοντα, αλλά και στην παρούσα εδώ ζωή δίνει τις αμοιβές. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

«Θαυμάζει γαρ ανδρός αρετήν και πολέμιος». Την αρετή ενός ανθρώπου θαυμάζει ακόμη και ο εχθρός του. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ

«Μη τιμωμένης αρετής, η κακία παρρησιάζεται». Εάν δεν τιμάται η αρετή, η κακία αποθρασύνεται. ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ

«Ούτοι λείψανα των αγαθών ανδρών αφαιρείται χρόνος, α δ' αρετά και θανούσι λάμπει». Ο χρόνος δεν αφαιρεί όσα κληρονομήματα άφησαν οι επιφανείς άνθρωποι, γιατί η αρετή τους λάμπει, μολονότι πέθαναν. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«Ούτε συμπόσιον χωρίς ομιλίας ούτε πλούτος χωρίς αρετής ηδονήν έχει». Ούτε συμπόσιο χωρίς συζήτηση ούτε πλούτος χωρίς αρετή έχει ευχαρίστηση. ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ

«Ούτος ο τρόπος άριστος του βίου, και την δικαιοσύνην και την άλλην αρετήν ασκούντας και ζην και τεθνάναι». Αυτός ο τρόπος ζωής είναι άριστος, δηλαδή και να ζούμε και να πεθαίνουμε εξασκώντας και τη δικαιο­σύνη και γενικά οποιαδήποτε άλλη αρετή. ΣΩΚΡΑΤΗΣ

«Πας ο τ’ επί γης και υπό γην χρυσός αρετής ουκ αντάξιος». Όλος ο χρυσός, που υπάρχει πάνω και κάτω από τη γη δεν είναι ίσης αξίας με την αρετή. ΠΛΑΤΩΝ

«ΗΜΙΣΥ ΓΑΡ Τ' ΑΡΕΤΗΣ ΑΠΟΑΙΝΥΤΑΙ ΔΟΥΛΙΟΝ ΗΜΑΡ». «Η δουλική ζωή σου αφαιρεί τη μισή αρετή». ΟΜΗΡΟΣ

«ΜΙΑ ΕΣΤΙΝ ΑΡΕΤΗ, ΤΟ ΑΤΟΠΟΝ ΦΕΥΓΕΙΝ ΑΕΙ». «Η βασική αρετή είναι το να αποφεύγουμε συνεχώς τις άτοπες πράξεις». ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

«Δεν πρέπει μόνο να επαινείτε τους ενάρετους αλλά και να τους μιμείστε κατά τη διάρκεια της ζωής σας». ΣΩΚΡΑΤΗΣ

«Η αρετή δίνει στους ζωντανούς καλή φήμη, στους νεκρούς δόξα και στους θεούς του ουρανού αθανασία». ΧΙΛΩΝ

«Μαζί με την ευγενική καταγωγή πρέπει να συμβαδίζουν η αρετή και τα ευγενικά έργα». Δεν αρκεί ένας άνθρωπος να έχει μόνο το πλεονέκτημα της καταγωγής. Πρέπει να έχει καλό χαρακτήρα και σωστή συμπεριφορά. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

«Οι συμβουλές και τα παραδείγματα των μεγάλων πρέπει να είναι προτροπή για τα παιδιά στην αρετή». Με την συμπεριφορά τους οι μεγάλοι*, πρέπει να ωθούν τα παιδιά στο δρόμο της αρετής. *(συμβουλές και παραδείγματα). ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

Αρετή δεν είναι να μην μπορείς ν’ αμαρτήσεις, αλλά να μη θέλεις ν’ αμαρτήσεις πια. ΑΓΙΟΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ

Η αρετή έχει πολλούς δασκάλους, αλλά λίγους μιμητές. ΠΛΑΤΩΝΑΣ

 Όπως ειπώθηκε προηγουμένως, υπάρχουν αρχές, αγωγή κ.λπ., που συγγενεύουν με αρετές.

Εκείνος που μπορεί τα πάντα να υπομείνει, μπορεί και τα πάντα να κατορθώσει. Η υπομονή κι ο χρόνος τα υπερνικούν όλα. Το μυστικό της επιτυχίας έγκειται στην υπομονή. ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ

«Ανέχου και απέχου» έλεγαν οι Στωικοί, πράγμα που σημαίνει ότι με την υπομονή και την αποχή ο άνθρωπος κερδίζει την ευδαιμονία». ΖΗΝΩΝ Ο ΚΙΤΙΕΥΣ

Με την παράφορη επιθυμία πολύ λίγα πράγματα πετυχαίνουμε, ενώ με την ηρεμία και την υπομονή μπορούμε να τα πετύχουμε σχεδόν όλα. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Σεβασμός χωρίς ευγένεια είναι ενοχλητικός. Θάρρος χωρίς ευγένεια είναι θράσος. Ειλικρίνεια χωρίς ευγένεια είναι αγένεια. Ευγένεια είναι το λάδι, που ανοίγει κάθε σκουριασμένη κλειδαριά.

«Η καλοσύνη και η ευγένεια είναι μερικά από τα αθάνατα χαρίσματα που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος». Είναι χαρίσματα τα οποία καταξιώνουν έναν άνθρωπο στην ζωή του αλλά και μετά τον θάνατό του μένει στις μνήμες των άλλων η εικόνα ενός καλού και ευγενικού ανθρώπου. ΘΑΛΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

«Μη μιλάς συνεχώς για την ευγενική μας καταγωγή, μητέρα. Μόνο όσοι δεν έχουν εκ φύσεως κάποια άλλη αξία, χρησιμοποιούν την καταγωγή και προβάλλουν τους προγόνους τους, αφού τίποτα καλό δεν έχουν να επιδείξουν. Κανείς δεν υπήρξε, ούτε μπορεί να υπάρξει, χωρίς προγόνους. Ο αληθινά ευγενής όμως, είναι αυτός που έχει καλοσύνη και αρετή». ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ

Δεν μπορεί κάποιος να νιώσει ευτυχία αν δεν κάνει το καλό. Την ευτυχία την αισθάνεται κάποιος μόνο όταν έχει καλοσύνη για τους συνανθρώπους του. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

«ΕΝ ΤΗ ΕΝΩΣΕΙ Η ΙΣΧΥΣ». «Δύναμη υπάρχει μόνο όταν υπάρχει ενότητα». ΟΜΗΡΟΣ

«ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΚΑΙ ΥΠΕΙΡΟΧΟΝ ΕΜΜΕΝΑΙ ΑΛΛΩΝ, ΜΗΔΕ ΓΕΝΟΣ ΠΑΤΕΡΩΝ ΑΙΣΧΥΝΕΜΕΝ». «Πάντα να είμαστε πρώτοι και ανώτεροι από τους άλλους και να μην ντροπιάζουμε το γένος των πατέρων μας». ΑΡΧΑΙΟ ΡΗΤΟ

«ΜΟΝΟΣ ΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ Ο ΑΥΤΑΡΚΗΣ». «Ο μόνος πλούσιος άνθρωπος είναι ο αυτάρκης». ΞΕΝΟΦΩΝ

«Η μετριοφροσύνη είναι γνωστή και συγκρατεί τα μαργαριτάρια της αρετής». ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

«ΕΥΤΥΧΩΝ ΜΕΝ ΜΕΤΡΙΟΣ ΙΣΘΙ, ΑΤΥΧΩΝ ΔΕ ΦΡΟΝΙΜΟΣ». «Όταν είσαι ευτυχισμένος να είσαι μετριόφρων, ενώ όταν είσαι δυστυχισμένος να είσαι συνετός». ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ

«ΦΡΟΝΗΣΗΣ ΜΕΝ ΜΗΔΕΠΟΤΕ ΕΠΙ ΣΕΑΥΤΩ ΜΕΓΑ, ΑΛΛΑ ΜΗ ΚΑΤΑΦΡΟΝΗΣΗ ΣΕΑΥΤΩ». «Ποτέ τον εαυτό σου να μην υπερτιμήσεις, ούτε όμως και να υποτιμήσεις». ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

ΑΡΕΤΟΛΟΓΙΟΝ

ΑΓΑΘΟΤΕΛΕΙΑ

ΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ

ΑΥΤΟΦΩΤΟΔΟΣΙΑ

ΑΥΤΟΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΑΥΤΟΠΥΡΟΔΟΤΗΣΗ

 

ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ

ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΑΥΤΟΣΕΒΑΣΜΟΣ

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

 

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

ΔΙΑΚΡΙΣΗ

ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

 

ΚΑΛΟΣΥΝΗ

ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ

ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ

ΠΙΣΤΗ

ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ

 

ΑΘΩΟΤΗΤΗΤΑ

ΕΥΨΥΧΙΑ

ΕΥΣΕΒΕΙΑ

ΑΝΔΡΕΙΑ

ΤΙΜΙΟΤΗΤΑ

 

ΣΕΜΝΟΤΗΤΑ

ΠΡΟΣΗΝΕΙΑ

ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑ

ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ

ΑΝΥΣΤΕΡΟΒΟΥΛΙΑ

 

ΕΦΕΥΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΕΥΘΥΚΡΙΣΙΑ

 

ΑΓΝΟΤΗΤΑ

ΗΘΟΣ

ΕΥΓΕΝΙΑ

ΦΙΛΑΛΛΗΛΙΑ

ΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 

ΜΕΘΟΔΙΚΟΤΗΤΑ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΟΞΥΔΕΡΚΕΙΑ

ΟΞΥΝΟΙΑ

ΕΥΣΤΡΟΦΙΑ

 

ΦΡΟΝΗΣΗ

ΕΥΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ

ΤΟΛΜΗ

ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ

ΣΘΕΝΟΣ

 

ΦΙΛΟΤΙΜΟ

ΦΙΛΟΜΑΘΕΙΑ

ΦΙΛΑΛΗΘΕΙΑ

ΦΙΛΟΠΟΝΙΑ

ΦΙΛΟΖΩΙΑ

 

ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑ

ΜΑΧΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΓΕΝΑΙΟΤΗΤΑ

ΖΗΛΟΣ

 

ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ

ΕΥΤΑΞΙΑ

ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Συνδεόμαστε με τους άλλους μέσω των προσωπικών μας αρετών