ΑΛΗΘΕΙΑ....ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΩ; (ΜΕΡΟΣ Γ') ΜΙΛΟΥΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;...

ΜΙΛΟΥΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

Ο Βασίλειος Χ. Ιωαννίδης, Τακτικός Καθηγητής της Εισαγωγής και Ερμηνείας της Καινής Διαθήκης του Πανεπιστημίου Αθηνών και άλλοτε Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, στο βιβλίο του: Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην (Αθήνα 1960), γράφει και τα εξής:

«Και ο Κύριος δίδασκε μεν στην Αραμαϊκήν γλώσσα συνήθως, αλλά όσες φορές ήταν ανάγκη, κήρυττε τον λόγο του Θεού και στην Ελληνική. Κατά την επίσκεψη της Δεκαπόλεως και της Τύρου και Σιδώνος ασφαλώς δίδαξε στην Ελληνική, κατ’ αυτή δε την επί του όρους ομιλία παρίσταντο και πολλοί εκ της Δεκαπόλεως και της πέραν του Ιορδάνου (Ματθ. 4,25), ούτως ώστε ουδόλως αποκλείεται η πιθανότητα να έγινε η επί του όρους ομιλία στην Ελληνική. Ο διάλογος με τον Πιλάτο και η δίκη όλη του Ιησού διεξήχθησαν ασφαλώς στην Ελληνική, διότι από τα ιστορούμενα στα ιερά Ευαγγέλια δεν διαφαίνεται η χρήση διερμηνέων. Τούτο δε οφείλουμε να έχουμε ιδιαίτερα υπ’ όψιν ώστε με ενδοιασμούς δέον να γίνεται η εν αρχή του παρόντος κεφαλαίου εκφρασθείσα και παρ’ ημών πιθανότης, ότι οι λόγοι του Κυρίου στα Ευαγγέλια και οι παραβολές και διηγήσεις είναι μετάφραση εκ του αραμαϊκού διότι αραμαϊστί ελέχθησαν υπό του Κυρίου, ενώ πολλά απ’ αυτά ελέχθησαν και ελληνιστί απ’ αυτόν τον ίδιον κατά το κήρυγμά του στην Δεκάπολη, Τύρο, Σιδώνα και στην επί του όρους ομιλία…».

Ο μεγάλος Έλληνας γλωσσολόγος Γ. Χατζιδάκις, αναφερόμενος στο θέμα της υπό του Κυρίου χρησιμοποιήσεως ελληνικής γλώσσας, λέει: «Την Κοινή αυτή ελληνική γλώσσα χρησιμοποίησε ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός και οι Απόστολοι στις διδασκαλίες τους»! (Νέον Λεξικόν Επίτομον, Εκδόσεις Δ. Δημητράκου, Αθήνα 1957). Κι αυτό αποτελεί άλλο ένα ισχυρό τεκμήριο αποδείξεως ότι ο Ιησούς Χριστός μιλούσε ελληνικά.

Η Ελληνική Γλώσσα: Ο Ιησούς Χριστός μιλούσε μαζί με την Αραμαϊκή, η οποία ήταν η καθομιλουμένη γλώσσα της Παλαιστίνης, και την Ελληνική «Κοινή», κατά τους Alex Roberts και T.W. Abbott, τόσο ώστε η γλώσσα της Καινής Διαθήκης δεν ήταν ένα ιδίωμα το οποίο ήταν άγνωστο σε Αυτόν. Σε υποστήριξη της απόψεώς τους αυτής, αυτοί ισχυρίζονται ότι η Ελληνική ήταν η κοινή γλώσσα όλων των χωρών, οι οποίες συνιστούσαν πρότερα την αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του.».

«…Το θέμα τούτο είναι πελώριο, αλλ’ εδώ αναφέρουμε επιγραμματικά τα εξής επιχειρήματα σχετικά με την επίδραση της Κοινής Ελληνικής επί του Ιουδαϊκού πληθυσμού της Παλαιστίνης:

α) Τη διείσδυση ελληνικών λέξεων στο Ιουδαϊκό λεξιλόγιο, στο οποίο τελικά και πολιτογραφήθηκαν, τη χρησιμοποίηση της ελληνικής στα επίσημα έγγραφα και σε επιγραφές πάνω σε λίθινες πλάκες, οστεοφυλάκια, νομίσματα κλπ.

β) Τις στήλες, που είχαν στηθεί στον περίβολο του ναού των Ιεροσολύμων και ήταν γραμμένες «αί μέν ελληνικοίς, αί δε ρωμαϊκοίς γράμμασι, μη δείν αλλόφυλον εντός του αγίου παριέναι», ήταν δηλαδή δηλωτικές της αποστάσεως, μέχρι της οποίας μπορούσαν να πλησιάσουν μη Ιουδαίοι στον ναό.

γ) Την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ιουδαία μετά την ρωμαϊκή κυριαρχία, οπότε έβλεπε κανείς τις χαλκές δέλτους, οι οποίες ήταν χαραγμένες «γράμμασι ρωμαϊκοίς τε και ελληνικοίς».

δ) Την περίπτωση του Καίσαρα, ο οποίος, στέλνοντας στους Σιδωνίους αντίγραφο του διατάγματός του για την εκλογή του Ιουδαίου αρχιερέα Υρκανού του Β΄ ανέφερε: «Βούλομαι δε και ελληνιστί και ρωμαϊστί εν δέλτω χαλκή ανατεθήναι». Σ’ όλα, βέβαια, τα έγγραφα προς τις επαρχιακές αρχές έπρεπε, κατά κανόνα, παράλληλα προς τη χρησιμοποίηση της λατινικής να χρησιμοποιείται και η ελληνική γλώσσα.».

«Ο νομομαθής από τη Νεάπολη Dominicus Diodati υποστήριζε στο έργο του υπό τον τίτλο De Christo Graece Loquente Dissertatio, Neapoli 1767, ότι ο Ιησούς και οι σύγχρονοί Του μιλούσαν την ελληνική, καθόσον οι Ιουδαίοι από την εποχή ήδη του Μ. Αλεξάνδρου εξελληνίσθηκαν. Το ότι ο Ιησούς και οι Απόστολοί Του χρησιμοποιούσαν την ελληνική στα κηρύγματά τους προκύπτει, κατά τον  Diodati, από το γεγονός, ότι ο Ιησούς δεν ονομάζεται «Μεσσίας», που αποτελεί καθαρά εβραϊκό τίτλο, αλλά «Χριστός», που αποτελεί γνήσιο ελληνικό όρο. Αλλά και με ελληνική λέξη προσαγόρευσε τους μαθητές Του, ήτοι «Αποστόλους», ενώ στον Σίμωνα έδωσε καθαρά ελληνικό όνομα, μετονομάζοντάς τον από «Κηφά», «Πέτρο». Επίσης στα βιβλία της Κ.Δ. δεν γίνεται χρήση των γραμμάτων του εβραϊκού αλφαβήτου, αλλά των γραμμάτων του ελληνικού, όπως π.χ. «ιώτα». (Ματθ. 5,18), Α και Ω (Αποκ. 1,8/21,6/22,13). Εξ άλλου τα Ευαγγέλια και η προς Εβραίους Επιστολή γράφηκαν στην ελληνική, ενώ οι Απόστολοι του Χριστού χρησιμοποίησαν τη μετάφραση τους.

Πριν τον Dominicus Diodati και ο Is. Vossius, (1618-1689, Γερμανός θεολόγος, διαμαρτυρόμενος Καθηγητής Ιστορίας της Θεολογίας) υποστήριζε την άποψη, ότι ο Ιησούς και οι Απόστολοί Του μιλούσαν την ελληνική και όχι την συριακή γλώσσα. Κατά τον Is. Vossius, που διατύπωσε τις απόψεις του αυτές στα έργα του: De Oraculis Sibyllini (1680) και De septuaginta interpr. dissertario (1661), στην Παλαιστίνη μιλούσαν την εβραϊκή μόνο μερικοί λόγιοι και αυτοί όχι πλήρως. Μεταξύ, βέβαια, αυτών συγκαταριθμούσε και τον Ιησού. Τα εβραϊκά, όμως, στοιχεία αναμίχθηκαν με συριακά και ελληνικά, που μιλούσαν οι χωρικοί. Έτσι, μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου όλος ο λαός της Παλαιστίνης, εξαιρέσει των λογίων, μιλούσαν την ελληνική, γιατί είχε εισδύσει σ’ όλες τις Χώρες της «Πρόσθεν Ασίας».

Αν ο Χριστός δεν μιλούσε ελληνικά, γιατί οι μαθητές Του συνέγραψαν τα Ευαγγέλια στην ελληνική γλώσσα; Και γιατί ο αγαπημένος Του πλέον μαθητής, ο Ιωάννης, να γράψει τις επιστολές του στην ελληνική γλώσσα και, μάλιστα, με το πλέον τέλειο, λεπτό και υψηλό ποιητικό ύφος, πράγμα που φανερώνει την εξαιρετική ελληνική του μόρφωση;

Το γεγονός λοιπόν και μόνο, ότι αν και Εβραίοι οι Ευαγγελιστές, έγραψαν τα Ευαγγέλιά τους όχι στα αραμαϊκά ή σε κάποια εβραϊκή γλώσσα, μαρτυρεί, πέραν πάσας άλλης αμφιβολίας, πως τόσο ο Χριστός και οι μαθητές Του, έστω και αν παραδεχτούμε πως μιλούσαν και κάποια άλλη γλώσσα, έγραφαν και κήρυτταν μόνο στην ελληνική, γιατί αυτή χειρίζονταν καλύτερα, αλλά και διότι ήταν η μόνη γλώσσα την εποχή εκείνη που είχε επικρατήσει σ’ όλη την Παλαιστίνη και, ιδιαίτερα, στη Γαλιλαία.

Άρα, για να γραφτούν όλα μα όλα τα θρησκευτικά τους κείμενα στα ελληνικά, σημαίνει ότι και αυτοί που έγραφαν και μιλούσαν και αυτοί που διάβαζαν και άκουγαν, γνώριζαν πάρα πολύ καλά ελληνικά.

Η επιστολή του Ιακώβου, ενός Εβραίου, που ήταν γνώστης της «κλασσικής εβραϊκής γλώσσας», ήταν γραμμένη σε θαυμάσιο ελληνικό ύφος και γλωσσικό κάλλος, έστω και αν απευθυνόταν σε συμπατριώτες του Εβραίους. Αλλά και οι επιστολές του Πέτρου, του Ιούδα, οι Πράξεις των Αποστόλων, καθώς και οι επιστολές του Ρωμαιο-Εβραίου Παύλου γράφτηκαν σε θαυμάσια και καθαρότατη ελληνική γλώσσα. Αυτός, μάλιστα, δημιουργεί και νέες ελληνικές λέξεις για να μπορέσει να εκφράσει καλύτερα τα διανοήματά του.

Το γεγονός ότι οι δώδεκα μαθητές, αλλά και ο Χριστός, γνώριζαν πολύ καλά μόνο την ελληνική γλώσσα, αποδεικνύεται ακόμα και από το γεγονός ότι από τις 350 περικοπές της Παλαιάς Διαθήκης, τις οποίες παραθέτουν οι Ευαγγελιστές μέσα στα Ευαγγέλιά τους, οι 300 έχουν ληφθεί από την ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα και οι άλλες 50 από διάφορες άλλες ελληνικές μεταφράσεις της Π. Διαθήκης, οι οποίες ήταν σε κοινή χρήση στην εποχή του Χριστού στην Παλαιστίνη. Και αυτό ακόμα μας βεβαιώνει ότι μόνο την ελληνική γλώσσα γνώριζαν τόσο πολύ καλά να μιλούν και να γράφουν.

Και μια σημαντική λεπτομέρεια: Γράφεται ότι το 1974 ο Καθηγητής Ε. Πρόκος, ως επίτιμος καθηγητής ξένων πανεπιστημίων, είχε εισδύσει στις βιβλιοθήκες του Βατικανού και ιστοριοδιφώντας ανακάλυψε ότι σε ένα χειρόγραφο του Ευσεβίου του Παμφίλου υπήρχε και συνέχεια στο κείμενο του Ευαγγελίου του Ιωάννου όπου, σύμφωνα με το χειρόγραφο, ο Χριστός λέει:

«Διότι μόνη η Ελλάδα αψευδώς γεννά ανθρώπους, - φυτόν εκ του ουρανού και του Θεού βλάστημα εξακριβωμένον, - απογεννώσα λογικήν σκέψιν ιδιοποιουμένην την επιστήμην· τώρα εδοξάσθη ο Υιός του ανθρώπου».

Την παραπάνω πληροφορία διέψευσε ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός σε συνέντευξη που είχε με τον γράφοντα την Κυριακή 13 Ιουνίου 1997 στην τηλεοπτική εκπομπή «Το Ντοκουμέντο της Εβδομάδος» στην «Τηλετώρα».

Επί πλέον, όπως αποδείχθηκε από σχετικό δημοσίευμα του δημοσιογράφου Θεοδώρου Χατζηγώγου στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ώρα» στη στήλη «Τα Πικάντικα», το παραπάνω κείμενο, που θέλουν να λένε ότι είναι του Ιησού, ανήκει στον Ιουδαίο ιστορικό Φίλωνα, όπως έχει ερευνήσει το θέμα ο γνωστός Έλληνας δημοσιογράφος Γιώργος Καράγιωργας.

Ο παραπάνω δημοσιογράφος ανακάλυψε στην βιβλιοθήκη του το έργο του Ιωάννου Φ. Δημαράτου: Εισαγωγή εις τάς Ελληνικάς Σπουδάς, Τεύχος Α΄, Αθήνα 1935-1937 (Απόσπασμα εκ του Α΄ Τόμου της «Ακαδημείας»), το οποίο στην σελίδα 250 αναγράφει την φράση του Φίλωνος: «μόνη η Ελλάς αψευδώς ανθρωπογονεί, φυτόν ουράνιον και βλάστημα θείον, ηκριβωμένον λογισμόν αποτίκτουσα οικειούμενον επιστήμη».

Λόγια και φράσεις του Ιησού στα Ελληνικά

Λέξεις όπως «λόγος», «ευαγγέλιον», «νόμος», «διαθήκη», «κύριος», «θεός», «πατήρ», «αθάνατος», «ψυχή», «άνθρωπος» και τόσες άλλες, που προφανώς εχρησιμοποίησε ο Χριστός, ήσαν ελληνικές, ενώ και οι δύο τελευταίες λέξεις Του επάνω εις τον Τίμιον Σταυρόν ελληνικές ήσαν: -Διψώ! -Τετέλεσται!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Για την ακρίβεια όμως, των λεγομένων μας, καταχωρίζουμε εδώ τους πανεπιστημιακούς και ιστορικούς ερευνητές που υποστηρίζουν ότι ο Ιησούς Χριστός μιλούσε ελληνικά Και ας αρχίσω μεν με τους Έλληνες συγγραφείς:

Νικόλαος Π. Πάρκας ο οποίος συνέγραψε και πραγματείαν «Περί της Ελληνικής του Ιησού Εκπαιδεύσεως» (εν Αλεξανδρεία 1908).

Παναγιώτης Χ. Δημητρόπουλος κατά τον οποίον, μάλιστα, όταν «επεδόθη αυτώ βιβλίον Ησαϊου του προφήτου» για να αναγνώση εις την συναγωγήν της ιδιαιτέρας Του πατρίδος της Ναζαρέτ η ανάγνωσις του Ιησού έγινε από την ελληνικήν μετάφρασιν των Ο΄(Λουκ. 4, 16-19 κ.α. Ησ. 61,1,2).

Δημήτριος Ηλιόπουλος, ο οποίος εδημοσίευσεν ειδική πραγματείαν υπό τον τίτλον: «Η μητρική γλώσσα του Ιησού Χριστού εν Αθήναις» 1961, όπου υποστηρίζει ότι ο Χριστός μιλούσε ελληνικά.

Λεωνίδας Ιω. Φιλιππίδης, τακτικός καθηγητής της Ιστορίας των Θρησκευμάτων, στο έργο του: «Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής», Αθήναι 1958, στη σελίδα 539, αναφερόμενος στο διάλογο μεταξύ Ιησού και Πιλάτου δεν αποκλείει την χρησιμοποίηση της ελληνικής: «…μόνον κατά τον εν τω εσωτερικώ του Πραιτωρίου διάλογον του Πιλάτου μετά του Ιησού (Ματθ. 27, 11 εξ. Ιω. 18,33 εξ. και Ιω. 19,9 εξ.) όστις εν τη παγγνωσία αυτού εγνώριζε και ηδύνατο λαλείν πάσαν γλώσσαν και την ελληνικήν άρα, δεν αποκλείεται η χρησιμοποίησις της ελληνικής ή της λατινικής υπ’ αμφοτέρων» (πρβλ. κα Gustaf Dalman: Jesus Jeschua Die drei Sprachen Jesu, Jesuw in der Synagoge,  auf den Berge  beim Passahmali am Kreuz, Leipzig 1922, σελ. 2 εξ./ Ιησούς Χωσσεά. Οι τρεις γλώσσες του Ιησού. Ο Ιησούς στη συναγωγή, επί του όρους,  στο δείπνο του Πάσχα, στον σταυρό.

Βασίλειος Χ. Ιωαννίδης, τακτικός καθηγητής της Εισαγωγής και Ερμηνείας της Καινής Διαθήκης του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο βιβλίο του: «Εισαγωγή εις στην Καινή Διαθήκην» (Αθήναι 1960) σαφώς υποστηρίζει ότι ο Ιησούς όχι μόνον μιλούσε την ελληνική γλώσσα αλλά πως «ουδόλως αποκλείεται η πιθανότης να έγινε η Επί του Όρους Ομιλία εις την ελληνικήν»!

Λουκάς Χαρ. Φίλης διδάκτωρ της Θεολογίας, ο οποίος στο βιβλίο του: «Η «κοινή» ως γλώσσα του Ιησού και των 27 βιβλίων της Κ.Δ.» υποστηρίζει ότι αδιάσειστα ιστορικά ντοκουμέντα πείθουν πως η μητρική γλώσσα όλων των κατοίκων της Γαλιλαίας, κατά την εποχή του Χριστού ήταν η Κοινή ελληνική διάλεκτος. Επομένως ο Χριστός μιλούσε την ελληνική.

Διονύσιος Γ. Χιώνης στο βιβλίο του: «Μιλούσε ο Χριστός Ελληνικά;» πιστεύει, ότι όχι μόνον ο Χριστός μιλούσε ελληνικά, αλλά πως ενδεχομένως είχε και ελληνική καταγωγή.

Παναγιώτης Κ. Χρήστου («Ελληνική παρουσία στην Παλαιστίνη», Εκδοτικός Οίκος «ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ») προβάλλει πάμπολλα επιχειρήματα για την χρήση της ελληνικής γλώσσας όχι μόνο για τους κατοίκους της Γαλιλαίας της Δεκαπόλεως κ.λ.π. που είχαν ελληνική καταγωγή ή προέλευση, αλλά και τους υπόλοιπους εξελληνισθέντες και μη (άρα και του Χριστού, όπως συνάγεται το συμπέρασμα).

Ιάκωβος (Γεώργιος) Πηλίδης: Επίσκοπος Κατάνης στο βιβλίο του: «Ο Ελληνισμός και η Καινή Διαθήκη» σελ. 242 αναφέρει ότι η ελληνική ήταν η γλώσσα του Χριστού μετά πλήθους βιβλιογραφικών στοιχείων.

Πέρα από τους παραπάνω συγγραφείς, υπάρχουν και άλλοι Έλληνες ιστορικοί ερευνητές  (Μιχαήλ Στασινόπουλος, Κώστας Πλεύρης κλπ.) οι οποίοι εμμέσως πλην σαφώς υποστηρίζουν ότι ο Χριστός μιλούσε ελληνικά.

Οι ξένοι συγγραφείς:

Ο νομομαθής από τη Νεάπολη Dominicos Diodati στο έργο του: De Christe Graece Loquente Dissertario (Νεάπολη 1767) υποστηρίζει ότι ο Ιησούς και οι σύγχρονοί Του μιλούσαν την ελληνική, καθ’ όσον οι Ιουδαίου από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου εξελληνίσθηκαν.

Ο Is Vossius Γερμανός θεολόγος διαμαρτυρόμενος, καθηγητής της Θεολογίας (1618-1689) υποστηρίζει την άποψη ότι ο Ιησούς και οι Απόστολοι μιλούσαν την ελληνική και όχι τη συριακή γλώσσα.

Ο G. Dalman, Γερμανός θεολόγος διαμαρτυρόμενος, διευθυντής Ινστιτούτου Ιστορίας της Παλαιστίνης του Greifswald, πιστεύει μεν την αραμαϊκή ως γλώσσα του Ιησού,  πλην όμως δέχεται ότι ο Χριστός συνομίλησε στην ελληνική γλώσσα με τον Πόντιο Πιλάτο (Ιω. 18,34 εξ. 19,11) καθώς επίσης και με την Χαναναία γυναίκα, η οποία ήταν Ελληνίδα κατά την γλώσσα αφού: η δε γυνή ην Ελληνίς, Συροφοίνισσα των γένει, και ηρώτα αυτόν ίνα το δαιμόνιον εκ της θυγατρός αυτής» (Μάρκ. 7, 26).

Ο Th. Zahn Γερμανός διαμαρτυρόμενος καθηγητής Θεολογίας του Πανεπιστημίου, δέχεται ότι ο Ιησούς συνομίλησε ελληνικά με τον Ρωμαίο ηγεμόνα (Πόντιο Πιλάτο) όχι όμως και με την Χαναναία γυναίκα. Πάντως κατά τον Zahn: «Ο Ιησούς και οι μαθητές Του έπρεπε να είναι σε θέση στην κατάλληλη στιγμή να απαντούν στην ελληνική γλώσσα σε κάποια τυχόν προσφώνηση στα ελληνικά».

Ο Όσκαρ Ουάιλντ (De profundis – Εκ βαθέων) γράφει: «Για μένα η απόλαυση διπλασιάζεται στην σκέψη ότι είναι πολύ πιθανόν ότι στο ελληνικό κείμενο έχουμε τις ακριβείς εκφράσεις, που χρησιμοποίησε ο Χριστός».

Ο Θεόδωρος Μπερτ («Μ. Αλέξανδρος και Παγκόσμιος Ελληνισμός»): «Ο Χριστός κατείχε την ελληνική γλώσσα».

Η σειρά βιβλίων από πλευράς Robert Ambelain: «Η καταγωγή του Χριστιανισμού – Το πραγματικό ιστορικό πρόσωπο – Ιησούς ή το θανάσιμο μυστικό των Ναϊτών», είχε ως αφεντικό της την γνωστή εβραϊκή οικογένεια Κοέν – πράγμα που αποδεικνύει το γιατί γινόταν όλη αυτή η προσπάθεια διαστρέβλωσης πολλών ιστορικών στοιχείων της Καινής Διαθήκης.

Αλλά και μέσα στην Απολογία του Σωκράτη, που μας διασώζει ο Πλάτων, ο Σωκράτης προφητεύει την Έλευση ενός άλλου θεού, λέγοντας επί λέξει τα εξής: «διατελείτε αν, ει μη τινά άλλον ο θεός υμίν επιπέμψειεν κηδόμενος υμών». (Αναμείνατε μέχρι την ώρα που ο θεός θα σας στείλει κάποιον άλλο για να ενδιαφερθεί για σας).

Εξυπακούεται ότι ο Σωκράτης προβλέπει την Έλευση του Θεανθρώπου στη γη, πράγμα το οποίο επιβεβαιώθηκε λίγους αιώνες αργότερα (4-6 π.Χ)!

Τα μεγάλα λόγια Σωκράτους και Ιησού!

Οι σημαντικότερες φράσεις του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου που ομοιάζουν με αυτές του Θεανθρώπου επί της γης!

Πριν πολλά χρόνια έπεσε στα χέρια μου ένα πολύ σημαντικό βιβλίο με τίτλο: Το Βιβλίο των Σοφών: Γνωμικά-Αποφθέγματα-Ρητά-Παροιμίες, με πρόλογο Παν. Α. Παπαχρήστου, Επιτίμου Γενι-κού Επιθεωρητού Μέσης Εκπαιδεύσεως, επιμέλεια Ρίτας Μπούμη Παπά και εκδόσεως Γεωργ. Παπακωνσταντίνου, Μπενάκη 28, Αθήνα.

Το παραπάνω βιβλίο δεν έχει χρονολογία εκδόσεως. Ωστόσο, αν κρίνω από το τηλέφωνο που έχει στην διεύθυνση των Αθηνών (624-129) αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να είναι βιβλίο της δεκαετίας 1960-1970.

Μέσα σ' αυτό το βιβλίο, λοιπόν, διάβασα για πρώτη φορά συγκεντρωτικά τα αποφθέγματα του Σωκράτη και η πρώτη σκέψη που έκανα ήταν η μεγάλη ομοιότητα με τα λόγια του Ιησού!

Αυτός και ο λόγος που σκέφθηκα να καταγράψω τα αποφθέγματα του Σωκράτη, όπως ακριβώς σταχυολογούνται μέσα στο Βιβλίο των Σοφών και παράλληλα ο γράφων να αναζητήσει τα αντίστοιχα λόγια του Ιησού Χριστού, που ο αναγνώστης θα εκπλαγεί με την καταπληκτική ομοιότητα των μεγάλων λόγων Σωκράτους και Ιησού σε πολλά από τα λεχθέντα των μεγάλων αυτών μορφών!

Εξυπακούεται ότι υπάρχουν και πολλά άλλα αποφθέγματα ή ρητά, που δεν συμπεριλαμβάνονται στην δική μας μελέτη.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Εν οίδα ότι ουδέν οίδα (Ένα γνωρίζω, ότι τίποτα δεν γνωρίζω).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Τι με λέγεις αγαθόν; Ουδείς αγαθός ει μη εις ο Θεός» (Ματθ. 19, 17). (Γιατί με ονομάζεις αγαθό; Κανένας δεν είναι αγαθός, παρά μονάχα ένας, ο Θεός»).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Είμαι κάπως σοφότερος κατά τούτο μόνο: πως εγώ τουλάχιστο δε νομίζω ότι ξέρω εκείνα που δεν ξέρω.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ου δύναμαι εγώ ποιείν απ’ εμαυτού ουδέν. Καθώς ακούω κρίνω, και η κρίσις η εμή δικαία εστίν' ότι ου ζητώ το θέλημα το εμόν, αλλά το θέλημα του πέμψαντός με πατρός. Εάν εγώ μαρτυρώ περί εμαυτού, η μαρτυρία μου ουκ έστιν αληθής, άλλος εστίν ο μαρτύρων περί εμού, και οίδα ότι αληθής εστίν η μαρτυρία ην μαρτυρεί περί εμού» (Ιω. 5, 31-32) (Εγώ δεν μπορώ τίποτε να κάνω από μόνος μου αποφασίζω ως κριτής, σύμφωνα με όσα ακούω από τον Πατέρα, και οι αποφάσεις μου είναι δίκαιες, γιατί δεν επιζητώ να ικανοποιήσω το δικό μου θέλημα, αλλά το θέλημα του Πατέρα που με έστειλε. Εάν εγώ έδινα μαρτυρία για τον εαυτό μου, αυτή η μαρτυρία μου θα μπορούσε να μην είναι αληθινή. Άλλος όμως μπορεί να μαρτυρήσει περί εμού και ξέρω πως ό,τι λέει εκείνος για μένα είναι αληθινό).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Κρείττον αδικείσθαι του αδικείν. (Καλύτερα να σε αδικούν παρά να αδικείς).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Όστις σε ραπίσει επί την δεξιάν σιαγόνα, στρέψον αυτώ και την άλλην» (Ματθ. 5, 39). (Αν κάποιος σε χτυπήσει από το δεξί μάγουλο, γύρισε του και το άλλο).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Εκείνος είναι σοφότερος από όλους, που έχει καταλάβει ότι αληθινά η σοφία του δεν αξίζει τίποτα.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» (Ματθ. 5, 3).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Κανένας δεν ξέρει τι είναι ο θάνατος, ούτε αν αυτός είναι το μεγαλύτερο καλό για τους ανθρώπους. Και τον φοβούνται όλοι σαν να γνωρίζουν καλά πως είναι το μεγαλύτερο κακό. Πώς λοιπόν; Δεν είναι αυτό η πιο ντροπαλή αμάθεια, να νομίζει κανείς πως γνωρίζει εκείνο που δεν γνωρίζει;

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Άφρον, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου» α δε ητοίμασας τίνι έσται;» (Λουκ. 12, 20) (Ανόητε, αυτή τη νύχτα θα παραδώσεις τη ζωή σου. Αυτά, λοιπόν, που ετοίμασες σε ποιόν ανήκουν;).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Εγώ τίποτ’ άλλο δεν κάνω, καθώς τριγυρίζω παντού, παρά να σας πείθω, νέους και γέρους, μήτε για τα σώματα σας να φροντίζετε, μήτε για χρήματα, όσο για την ψυχή σας, πως να την κάνετε καλύτερη, λέγοντας σας ότι τα χρήματα δεν κάνουν την αρετή, αλλά η αρετή τα χρήματα, καθώς και όλα τα άλλα καλά των ανθρώπων.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Δια τούτο λέγω υμίν, μη μεριμνάτε τη ψυχή υμών τι φάγητε και τι πίητε, μηδέ τω σώματι υμών τι ενδύσησθε, ουχί η ψυχή πλείον εστί της τροφής και το σώμα του ενδύματος;» (Ματθ. 6, 25).

(Αφού λοιπόν η καρδία σας πρέπει να ανήκει αποκλειστικά εις τον θεό, δια τούτο σας λέγω, κόψτε την ρίζα της πλεονεξίας και μη φροντίζετε με αγωνία και στενοχώρια για την ζωή σας, τι θα φάτε και τι θα πιείτε, ούτε για το σώμα σας, τι θα ενδυθείτε. Δεν αξίζει η ζωή περισσότερο από την τροφή και το σώμα πιο πολύ από το ένδυμα; Ο Θεός λοιπόν, που σας έδωκε τα ανώτερα ταύτα, θα σας δώσει και τα κατώτερα, την τροφή δηλαδή και το ένδυμα).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Νομίζουν πως θα πάθουν κάτι φοβερό, αν πεθάνουν, σαν να μπορούσαν να μείνουν αθάνατοι.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Εκείνο δε γινώσκετε ότι ει ήδει ο οικοδεσπότης ποία φυλακή ο κλέπτης, εγρηγόρη-σεν αν και ουκ είασε διαρυγήναι την οικίαν αυτού, δια τούτο και υμείς γίνεσθε έτοιμοι, ότι η ώρα ου δοκείτε ο υιός ανθρώπου έρχεται» (Ματθ. 24, 43-44).

(Να αγρυπνείτε, λοιπόν, γιατί δεν ξέρετε ποια ημέρα θα έρθει ο Κύριος σας. Και να ξέρετε τούτο: Εάν ήξερε ο ιδιοκτήτης ενός σπιτιού ποια ώρα θα έρθει ο κλέπτης, θα ξαγρυπνούσε και δεν θα άφηνε να διαρρήξουν το σπίτι του. Γι' αυτό και σεις να είστε έτοιμοι, γιατί ο Υιός του Ανθρώπου θα έρθει την ώρα που δεν τον περιμένετε).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Πάντων κτημάτων κράτιστόν εστί, φίλος σαφής κ' αγαθός. (Απ’ όλα τα αποκτήματα, το άριστο είναι ο ειλικρινής και καλός φίλος).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Και το αγαπάν τον πλησίον ως εαυτόν πλείον εστί πάντων των ολοκαυτωμάτων και θυσιών» (Μαρκ. 12, 33). (Το να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου είναι σπουδαιό-τερο από όλα τα ολοκαυτώματα και τις θυσίες).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Των σωμάτων θηλυνομένων και αι ψυχαί πολύ ασθενέστεραι γίγνονται. (Όταν τα σώματα εκθηλύνονται, και οι ψυχές πολύ ασθενέστερες γίνονται).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν, το μεν πνεύμα πρό-θυμον, η δε σαρξ ασθενής» (Ματθ. 26, 41). (Να είστε έτοιμοι και να προσεύχεστε, ώστε να μην κυριαρχήσει ο πειρασμός» το πνεύμα είναι πρόθυμο, αλλά η σάρκα αδύναμη).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Εν τω βίω, καθάπερ εν οδώ μακρά, δει που και ανάπαυσιν ευσχήμονα είναι.

(Στη ζωή, όπως σε μια μακρινή πορεία, η ευπρεπής ανάπαυση είναι απαραίτητη).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή, ουδείς έρχεται προς τον πατέρα ει μη δι' εμού» (Ιω. 14, 6) (Εγώ είμαι η [σωτήρια] οδός και η αλήθεια και η ζωή» ουδείς έρχεται προς τον πατέρα μου παρά μονάχα μέσω εμού).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ο μεν χειμών σκέπης, το δε γήρας αλυπίας δείται. (Ο μεν χειμώνας χρειάζεται σκεπή [ζεστασιά], και τα γηρατειά από ευτυχία (να μην έχουν λύπες).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Αμήν λέγω υμίν ότι ουδείς ος αφήκεν οικίαν ή γονείς ή αδελφούς ή γυναίκα ή τέκνα ένεκεν της βασιλείας του θεού, ος αν μη απολαβή πολλαπλάσια εν τω καιρώ τούτω και εν τω αιώνι τω ερχομένω ζωήν αιώνιον» (Λουκ. 18, 29-30)

(Σας βεβαιώνω πως όποιος άφησε σπίτι ή γονείς ή αδέλφια ή γυναίκα ή παιδιά για χάρη της βασιλείας του Θεού, θα κερδίσει πολύ περισσότερα τώρα, στα χρόνια που ζούμε, και στο μελλο-ντικό κόσμο την αιώνια ζωή»)

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Πλουσιώτατος ο ελαχίστοις αρκούμενος. Αυτάρκεια γαρ φύσεως εστί πλούτος. (Πλουσιότατος είναι εκείνος που αρκείται στα ελάχιστα. Διότι η αυτάρκεια είναι ο πλού-τος της φύσεως).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Μη ουν μεριμνήσητε εις την αύριον, η γαρ αύριον μεριμνήσει τα εαυτής, αρκετόν τη ημέρα η κακία αυτής» (Ματθ. 6,34) (Μη μεριμνάτε για το τι θα γίνει αύριο διότι η αυριανή ημέρα θα μεριμνήσει για τις δικές της φροντίδες. Φθάνουν οι έγνοιες της κάθε ημέρας)

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ουδείς εκών κακός. (Κανείς δεν είναι κακός με τη θέληση του).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Μακάριος ο δούλος εκείνος ον ελθών ο κύριος αυτού ευρήσει ποιούντα ούτως' αμήν λέγω υμίν ότι επί πάσι τοις υπάρχουσιν αυτού καταστήσει αυτόν, εάν δε είπη ο κακός δούλος εκείνος εν τη καρδία αυτού, χρονίζει ο κύριος μου ελθείν, και άρξηται τύπτειν τους συνδούλους αυτού, εσθίη δε και πίνη μετά των μεθυόντων, ήξει ο κύριος του δούλου εκείνου εν ημέρα η ου προσδοκά και εν ώρα η ου γινώσκει, και διχοτομήσει αυτόν, και το μέρος αυτού μετά των υποκριτών θήσει' εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων» (Ματθ. 24, 46-51).

(Μακάριος ο δούλος εκείνος που όταν έρθει ο κύριος του, θα τον βρει να κάνει σωστά την δουλειά του. Σας βεβαιώνω πως θα τον βάλει υπεύθυνο σ' όλα του τα υπάρχοντα. Αν όμως ο κακός εκείνος δούλος πει μέσα του: «αργεί να έρθει ο κύριος μου» κι αρχίσει να χτυπάει τους συνδούλους του και να τρώει και να πίνει μαζί με τους μέθυσους, θα έρθει ο κύρος του μια μέρα που αυτός δεν θα τον περιμένει και σε ώρα που δεν θα την υποψιάζεται θα του επιβάλει σκληρή τιμωρία και θα τον ρίξει στον τόπο όπου τιμωρούνται οι υποκριτές. Εκεί (από μεταμέλεια) θα κλαίει και θα τρίζει τα δόντια του).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Αλλά γαρ ήδη ώρα απιέναι, εμοί μεν αποθανουμένου, υμιν δε βιωσομένους, οπότεροι δε ημών έρχονται τοι άμεινον πράγμα άδηλον παντί πλην θεώ. (Αλλά τώρα πια είναι ώρα να πηγαίνουμε, εγώ μεν για να πεθάνω, εσείς δε για να ζήσετε. Ποιος από μας πορεύονται προς το καλύτερο κανείς δεν το ξέρει εκτός από τον Θεό).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Περί δε της ημέρας εκείνης και ώρας ουδείς οίδεν, ουδέ οι άγγελοι των ουρανών, ει μη ο πατήρ μου μόνον» (Ματθ. 24, 36) (Περί δε της ημέρας εκείνης και ώρας κανένας δεν γνωρίζει, ούτε οι άγγελοι των ουρανών, παρά μονάχα ο πατέρας μου –ο Θεός).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: —Η αγαθότης της νεότητος είναι κάτι το αγγελικό. Η αγαθότης του γήρατος είναι κάτι το θεϊκό.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Αμήν λέγω υμίν, εάν μη στραφήτε και γένησθε ως παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών. Όστις ουν ταπεινώσει εαυτόν ως το παιδίον τούτο, ούτος εστίν ο μείζων εν τη βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 18, 3-4).

(Αλήθεια σας λέγω, εάν δεν αλλάξετε και δεν γίνετε σαν τα παιδιά, δεν θα εισέλθετε στη βασιλεία του Θεού. Όποιος λοιπόν ταπεινώσει τον εαυτό του σαν το παιδί αυτό, είναι ανώτερος στην βασιλεία του Θεού).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Το έσχατο όριο της αδικίας είναι να νομίζεις δίκαιο εκείνο που δεν είναι.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ο πιστός εν ελαχίστω και εν πολλώ πιστός εστί, και ο εν ελαχίστω άδικος και εν πολλώ άδικος εστίν» (Λουκ. 16, 10) (Όποιος είναι αξιόπιστος στα λίγα είναι αξιόπιστος και στα πολλά κι όποιος είναι άδικος στα λίγα είναι άδικος και στα πολλά).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Όλων των ανθρώπων οι ψυχές είναι αθάνατες' όμως οι ψυχές των δικαίων δεν είναι μόνο αθάνατες αλλά και θείες.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι καγώ αναπαύσω υμάς. Άρατε το ζυγόν εφ’ υμάς και μάθετε απ' εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών' ο γαρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν είναι» (Ματθ. 11, 28-29) (Ελάτε σε μένα όλοι όσοι (δίκαια) κοπιάζετε και είστε φορτωμένοι κι εγώ θα σας ξεκουράσω. Σηκώστε πάνω σας τον ζυγό μου και διδαχθείτε απ' το δικό μου παράδειγμα, γιατί είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά, και οι ψυχές σας θα βρουν ανάπαυση. Γιατί ο ζυγός μου είναι απαλός και το φορτίο μου ελαφρό).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Αργός δεν είναι μόνο εκείνος που δεν κάνει τίποτα, αλλά κι εκείνος που ενώ μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο δεν το κάνει.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Πονηρέ δούλε και οκνηρέ! ήδεις ότι θερίζω όπου ουκ έσπειρα και συνάγω όθεν ου διεσκόρπισα!».

(Ματθ. 25, 26) (Πονηρέ δούλε και οκνηρέ, ήξερες πως θερίζω όπου δεν έσπειρα, και συνάζω καρπούς εκεί που δεν φύτεψα!».

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η αυτάρκεια είναι φυσικός πλούτος, η πολυτέλεια τεχνητή πενία.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Άνθρωπος δε τις ην πλούσιος, και ενεδιδύσκετο πορφύραν και βύσσον ευφραινόμενος καθ' ημέραν λαμπρώς. Πτωχός δε τις ην ονόματι Λάζαρος, ος εβέβλητο προς τον πυλώνα αυτού ηλκωμένος και επιθυμών χορτασθήναι από των ψιχίων των πιπτόντων απ της τραπέζης του πλουσίου, αλλά και οι κύνες ερχόμενοι απέλειχον τα έλκη αυτού. Εγένετο δε αποθανείν τον πτωχόν και απενεχθήναι αυτόν υπό των αγγέλων εις τον κόλπον Αβραάμ' απέθανε δε και ο πλούσιος και ετάφη. Και εν τω άδη επάρας τους οφθαλμούς αυτού, υπάρχων εν βασάνοις ορά τον Αβραάμ από μακρόθεν και Λάζαρον εν τοις κόλποις αυτού» (Λουκ. 16, 19-23).

(Κάποιος άνθρωπος ήταν πλούσιος, φορούσε πολυτελή ρούχα και το τραπέζι του κάθε μέρα ήταν λαμπρό. Κάποιος φτωχός, όμως, που τον έλεγαν Λάζαρο, ήταν πεσμένος κοντά στην πόρτα του σπιτιού του πλουσίου, γεμάτος πληγές, και προσπαθούσε να χορτάσει από τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Έρχονταν και τα σκυλιά και του έγλειφαν τις πληγές. Κάποτε πέθανε ο φτωχός, και οι άγγελοι τον πήγαν κοντά στον Αβραάμ. Πέθανε και ο πλούσιος και τον έθαψαν. Στον Άδη που ήταν και βασανιζόταν, σήκωσε τα μάτια του και είδε από μακριά τον Αβραάμ και κοντά του τον Λάζαρο!).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η γνώση είναι το ύστατο αγαθό μας. ΧΡΙΣΤΟΣ: «Γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (Ιω. 8, 32).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Καλύτερα να αθωώσεις εκατό κακούργους παρά να καταδικάσεις ένα αθώο.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Και ότε απήλθον επί τον τόπον τον καλούμενον Κρα-νίον, εκεί εσταύρωσαν αυτόν και τους κακούργους ον μεν εκ δεξιών ον δε εξ αριστερών. Ο δε Ιησούς έλεγε «πάτερ, άφες αυτοίς ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. 23, 33-34).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Τέσσερα πράγματα πρέπει να έχει ο δικαστής: να ακούει με ευγένεια, να απαντά με σύνεση, να σκέπτεται σοβαρά και να αποφασίζει αμερόληπτα. ΧΡΙΣΤΟΣ: «μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνη, ότι αυτοί χορτασθήσονται» (Ματθ. 5, 6).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η ευδαιμονία (επί της γης) είναι μια ηδονή για την οποία δεν μεταμελείται κανείς.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Μακάριοι οι πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσι την γην» (Ματθ. 5, 5).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η παιδεία, σαν μια εύφορη χώρα, δίνει όλα τα αγαθά.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (Ιω. 8, 32)

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η συζήτηση είναι το συμπόσιο της διανοίας.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Φιλούσι δε την πρωτοκλισίαν εν τοις δείπνοις και τας πρωτοκαθεδρίας εν ταις συναγωγαίς» (Ματθ. 23, 6).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Όταν μιλάς άσχημα, πρέπει να ανέχεσαι κάθε είδους απάντηση.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ει κακώς ελάλησα, μαρτύρησον περί του κακού, ει δε καλώς, τι με δέρεις;» (Ιω. 18, 23).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Όταν οι πολίτες πειθαρχούν στους νόμους, οι πόλεις γίνονται ισχυρές και ευτυχισμένες.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Απόδοτε ουν τα Καίσαρος Καίσαρι και τα Θεού τω Θεώ» (Ματθ. 22, 20).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ανάξιον άνδρα μη επαινεί δια πλούτον. (Να μη επαινείς ανάξιο άνθρωπο για τα πλούτη του).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ευκολώτερον γαρ εστί κάμηλον δια τρυμαλιάς ραφίδος εισελθείν, ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν» ( Λουκ. 18,25) (Πιο εύκολο είναι να εισχωρήσει καμήλα στην τρύπα μιας βελόνας παρά πλούσιος στην βασιλεία του Θεού).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Μη λέγεις πάντα τα όσα γνωρίζεις, αλλά (ως φρόνιμος) γνώριζε πάντα τα όσα λέγεις.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Πας ουν όστις ακούει μου τους λόγους τούτους και ποιεί αυτούς, ομοιώσω αυτόν ανδρί φρονίμω...» (Ματθ. 7, 24).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Το μέσο για να κερδίσει κανείς καλή φήμη, είναι να προσπαθεί να είναι ό,τι επιθυμεί να φαίνεται. ΧΡΙΣΤΟΣ: «μη φανής τοις ανθρώποις νηστεύων, αλλά τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρύπτω αποδώσει σοι εν τω φανερώ» (Ματθ. 6, 18).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η ζωή του φιλάργυρου μοιάζει με δείπνο νεκρού. Ενώ όλα τα έχει, δεν μπορεί να δοκιμάσει τίποτα.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;» (Ματθ. 16, 26).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ει αναγκαίον είη αδικείν ή αδικείσθαι, ελοίμην αν αδικείσθαι. (Αν ήταν αναγκαίο να αδικώ η να αδικούμαι, θα προτιμούσα να αδικούμαι).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Όστις δε υψώσει εαυτόν ταπεινωθήσεται, και όστις ταπεινώσει εαυτόν υψωθή-σεται» ( Ματθ. 23, 12) (Όποιος, λόγω άδικης αντίληψης, υψώσει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, και όποιος τον ταπεινώσει θα υψωθεί).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Χρη ευέλπιδας είναι προς τον θάνατον, (Πρέπει να μη φοβόμαστε το θάνατο).

ΧΡΙΣΤΟΣ: (Προς αρχισυνάγωγον για τον θάνατον της κόρης του): «Μη φοβού, μόνον πίστευε» (Μαρκ. 5, 36).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Τας μεν πόλεις αναθήμασι, τας δε ψυχάς μαθήμασι δει κοσμείν, (Τις μεν πόλεις πρέπει να στολίζουμε με αφιερώματα, τις δε ψυχές με μαθήματα (γνώσεις).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ερευνάτε τας γραφάς ότι υμείς δοκείτε εν αυταίς ζωήν αιώνιον έχειν» και εκείναι εισιν αι μαρτυρούσαι περί εμού» (Ιω. 5, 39).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Εν τω διανοείσθαι πολλοί μεγάλοι σφάλλονται δια το μη υγιαίνειν, (Στη σκέψη, πολλοί σε μεγάλα ζητήματα σφάλλουν, γιατί δεν είναι υγιείς).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Θύγατερ, η πίστις σου σέσωκέ σε, ύπαγε εις ειρήνην, και ίσθι υγιής από της μάστι-γος σου» (Μαρκ. 5, 34). (Κόρη μου, η πίστη σου σε έσωσε. Πήγαινε στο καλό, και είσαι πλέον υγιής από την αρρώστια του σώματος σου).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ούτε ανταδικείν δει, ούτε κακώς ποιείν ουδένα, ουδ’ αν οτιούν πάσχω υπ' αυτών, (Ούτε να αντιδικώ πρέπει, ούτε να κάνω κακό κανένα, ούτε και αν πάθω οτιδήποτε υπ' αυτών).

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Και καθώς θέλετε ίνα ποιώσι υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως» (Λουκ. 6, 31). (Όσα θέλετε να κάνουν για σας οι άνθρωποι, το ίδιο να κάνετε και σεις γι' αυτούς).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η αξιοπρέπεια, η ευγένεια, η φρόνηση, η ακολασία, η φιλοκαλία, φανερώνονται από το παρουσιαστικό των ανθρώπων, το βάδισμα τους και κάθε τους κίνηση.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Από των καρπών αυτών επιγνώσεσθε αυτούς, μήτι συλλέγουσιν από ακανθών σταφυλήν ή από τριβόλων σύκα, ούτω παν δένδρον αγαθόν καρπούς καλούς ποιεί, το δε σαπρόν δένδρον καρπούς πονηρούς ποιεί, ου δύναται δένδρον αγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν, ουδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιεί, παν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν, εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται, άραγε από των καρπών αυτών επιγνώσεσθε αυτούς» (Ματθ. 7, 16-20).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Γηράσκω αεί διδασκόμενος.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ερευνάτε τας γραφάς» (Ιω. 5, 39).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Χωρίς να εξετάσεις μην τιμωρείς κανένα.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ει κακώς ελάλησα, μαρτύρησον περί του κακού, ει δε καλώς, τι με δέρεις;» (Ιω. 18, 23).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: —Στολισμό και ασφάλεια στις πόλεις παρέχουν τα τείχη, στις ψυχές οι γνώσεις που αποκτούμε από τη μόρφωση και τη μελέτη.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ερευνάτε τας γραφάς ότι υμείς δοκείτε εν αυταίς ζωήν αιώνιον έχειν, και εκείναι εισίν αι μαρτυρούσαι περί εμού»« (Ιω. 5, 39).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η παιδεία και η αρετή, που είναι το πιο γλυκό πράγμα στη ζωή του ανθρώπου, είναι άγνωστο στους πολλούς.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (Ιω. 8, 32).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Έρωτα ονομάζουνε μια ακατανίκητη επιθυμία για κάτι.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ένεκεν τούτου καταλείψει άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα και κολληθήσεται τη γυναικί αυτού, και έσονται οι δύο εις σάρκα μίαν, ώστε ουκέτι εισί δύο, αλλά σαρξ μία» (Ματθ. 19, 5-6).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Το κάλλος είναι βασιλεία που κρατάει λίγο καιρό.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «καταμάθατε τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνει' ου κοπιά ουδέ νήθει' λέγω δε υμίν ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού περιεβάλετο ως εν τούτων. Ει δε τον χόρτον του αγρού, σήμερον όντα και αύριον εις κλίβανον βαλλόμενον, ο Θεός ούτως αμφιέννυσιν, ου πολλώ μάλλον υμάς, ολιγόπιστοι;» (Ματθ. 6, 28-30).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Είναι δύσκολο να κάνει κανείς ένα έργο δίχως ψεγάδι. Αλλά δύσκολο επίσης είναι να μην πέσει σε άδικο κριτή και ένα έργο δίχως λάθος.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ακούσατε τι ο κριτής της αδικίας λέγει, ο δε Θεός ου μη ποιήση την εκδίκησιν των εκλεκτών αυτού των βοώντων προς αυτόν ημέρας και νυκτός, και μακροθυμών επ' αυτοίς, λέγω υμίν ότι ποιήσει την εκδίκησιν αυτών εν τάχει. πλην ο υιός του ανθρώπου ελθών άρα ευρήσει την πίστιν επί της γης» (Λουκ. 18, 6-8).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ο αέρας φουσκώνει τις άδειες φούσκες και η οίηση τους μωρούς.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Αι δε μωραί τοις φρονίμοις είπον' δότε ημίν εκ του ελαίου υμών, ότι αι λαμπάδες ημών σβέννυνται» (Ματθ. 25, 8).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Όταν τα σώματα εξασθενίζουν, την εξασθένιση ακολουθούν και οι ψυχές.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε, ίνα μη εισέλθητε εις πειρασμόν' το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής» (Ματθ. 26, 41).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: —Η αγάπη προς τις διακρίσεις παροτρύνει προς τα καλά και τα έντιμα.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ηκούσατε ότι ερρέθη, αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρόν σου. Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσι υμάς και προσεύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων υμάς» (Ματθ. 5, 43-44).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η ψυχή του ανθρώπου περισσότερο από κάθε τι από τα ανθρώπινα μετέχει του θείου και κοινωνοί με αυτό.

ΧΡΙΣΤΟΣ: «Ος γαρ αν θέλει την ψυχή ν αυτού σώσαι, απολέσει αυτήν, ος δ' αν απολέση την εαυτού ψυχήν ένεκεν εμού και του ευαγγελίου ούτος σώσει αυτήν. Τι γαρ ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήση τον κόσμον όλον, και ζημιωθή την ψυχήν αυτού, ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού;» (Μαρκ. 8, 35).

Βεβαίως, όπως ήδη έχουμε πει, ο Σωκράτης και ο Ιησούς δεν είπαν μόνον τα παραπάνω λόγια, τα οποία εν πολλοίς ομοιάζουν μεταξύ των. Είπαν και άλλα θεάρεστα λόγια που μας θυμίζουν οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης, αλλά και οι επιμελητές του Βιβλίου των Σοφών. Ας διαβάσουμε, λοιπόν ορισμένα θεάρεστα λόγια του Σωκράτους και αυτών που υπάρχουν στην Καινή Διαθήκη:

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Η εγκράτεια παρέχει αξιόλογες τέρψεις.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ: Και ην Άννα προφήτις, θυγάτηρ Φανουήλ, εκ φυλής Ασήρ, αύτη προβεβηκυία εν ημέραις πολλαίς, ζήσασα έτη μετά ανδρός επτά από της παρθενίας αυτής. Και αυτή χήρα ως ετών ογδοήκοντα τεσσάρων, η ουκ αφίστατο από του ιερού νηστείαις καν δεήσεσι λατρεύουσα νύκτα και ημέραν» (Λουκ. 2, 36-37).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ούτε ίππω χωρίς χαλινού ούτε πλούτω χωρίς λογισμού δυνατόν ασφαλώς χρήσασθαι. (Ούτε το άλογο χωρίς χαλινάρι ούτε το χρήμα χωρίς σωφροσύνη μπορεί κανείς με ασφάλεια να χρησιμοποιήσει).

ΠΑΥΛΟΣ: «Ωσαύτως και τας γυναίκας εν καταστολή κοσμίω, μετ’ αιδούς και σωφροσύνης κοσμείν εαυτάς, μη εν πλέγμασιν ή χρυσώ ή μαργαρίταις ή ιματισμώ πολυτελεί, αλλ' ο πρέπει γυναιξίν επαγγελομέναις θεοσέβειαν, δι έργων αγαθών» (Α΄ Τιμ. 2, 9-10).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Όπως και του αγάλματος, έτσι και όλα τα μέρη της ζωής μας πρέπει να είναι αρμονικά.

ΠΑΥΛΟΣ: «Ίνα ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσέβεια και σεμνότητι» (Α΄ Τιμ. 2,2).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Από ανθρώπους αγράμματους δεν πρέπει ν’ αξιώνεις αρετή.

ΠΑΥΛΟΣ: «Τας δε μωράς και απαίδευτους ζητήσεις παραιτού, ειδώς ότι γεννώσι μάχας» (Β΄ Τιμ. 2, 23).

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: — Ο φθόνος είναι το έλκος της ψυχής.

ΠΑΥΛΟΣ: «Ταύτα δίδασκε και παρεκάλει. ει τις ετεροδιδασκαλεί και μη προσέρχεται υγιαίνουσι λόγοις τοις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και τη κατ' ευσέβειαν διδασκαλίαν, τετύ-φωται, μηδέν επισταμένος, αλλά νοσών, περί ζητήσεις και λογομαχίας, εξ ων γίνεται φθόνος, έρις, βλασφημία, υπόνοιαι πονηραί, παραδιατριβαί διεφθαρμένων ανθρώπων τον νουν και αποστερη-μένων της αληθείας, νομιζόντων πορισμόν είναι την ευσέβειαν» (Α΄ Τιμ. 6, 3-4).

Ο Σωκράτης επαναλαμβάνει την άποψη του Σιμμία και αποδεικνύει: α) ότι αυτή βρίσκεται σε αντίφαση προς την θεωρία της ανάμνησης, γιατί αν η ψυχή ήταν αρμονία, δεν θα ήταν νοητή η προΰπαρξη της ψυχής, β) ότι η αρμονία έχει διάφορους βαθμούς, ενώ η ψυχή δεν έχει, γ) ότι αν η ψυχή ήταν αρμονία, θα έπρεπε να ακολουθεί τα μέρη στα οποία βρίσκεται, ενώ η ψυχή εναντιώνε-ται στο σώμα. Η ψυχή, άρα είναι δύναμη, η οποία εξουσιάζει και διευθύνει το σώμα (κεφ. 41-43).

Μετά από αυτά ο Σωκράτης έρχεται στην αντίρρηση του Κέβητος, ο οποίος παραδέχεται την ύπαρξη της ψυχής αλλά αρνείται την αθανασία της. Έτσι, ο μεγάλος φιλόσοφος εκθέτει, πώς κατέληξε να παραδεχτεί την θεωρία των ιδεών. Η φυσική φιλοσοφία των Ιώνων εξετάζει, βέβαια, πλήθος δευτερευόντων στοιχείων ως αιτίων, αλλά δεν φτάνει στην πρώτη αιτία. Ο Αναξαγόρας παραδέχεται, βέβαια, ότι ο νους είναι αιτία όλων των πραγμάτων, αλλά συγχρόνως απέδιδε την αιτία στον αέρα, τον αιθέρα και σε άλλα. Έτσι ο Σωκράτης αναγκάστηκε να χαράξει ίδια πορεία και να λύσει το πρόβλημα, που τον απασχολεί. Αιτία λοιπόν της γέννησης και της φθοράς αλλά και της ύπαρξης είναι μόνον η ιδέα, η ιδανική και η απόλυτη ύπαρξη με την παρουσία και κοινωνία της οποίας είναι οτιδήποτε είναι και γίνονται, όσα γίνονται (Πλάτωνος, Φαίδων, κεφ. 44-49).

Η δεύτερη απόδειξη των αντιθέτων έχει ως εξής; Κάθε πράγμα είναι αυτό που είναι, μόνον επειδή συμμετέχει σε μίαν ορισμένη ιδέα. Καμιά ιδέα δεν μπορεί να δεχτεί το αντίθετο της. Χωρίς αμφιβολία, ένα συγκεκριμένο υποκείμενο μπορεί να είναι μεγάλο ή μικρό, ανάλογα με την περίπτωση, αλλά η ιδέα της μεγαλοσύνης σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσε να δεχτεί την μικρότητα ή και το αντίθετο. Έτσι, τα συγκεκριμένα και ατομικά πράγματα, των οποίων η ουσία υπονοεί μόνον τον ένα από τους δύο αντίθετους όρους, είναι απρόσιτα το ένα στο άλλο. Δεν είναι μόνον η ιδέα της ομοιότητας, που δεν θα μπορούσε να δεχτεί την ιδέα της ανομοιότητας, αλλά ένας οποιοσδήποτε ζυγός αριθμός δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει μονός ή, ακόμα, τo χιόνι δεν είναι περισσότερο προσιτό στην ζέστη απ' ότι η ιδέα του κρύου σε αυτήν του ζεστού.

Άρα η ψυχή έχει για ουσία την ζωή, την οποία φέρει παντού μαζί της. Απορρίπτει επο-μένως το αντίθετο της, τον θάνατο, και όπως δεν υπάρχει άλλο δυνατό ξαναγέννημα της ζωής παρά μόνο ο θάνατος, η ψυχή είναι άφθαρτη (Πλάτωνος Φαίδων, κεφ. 50-56).

Μετά από αυτά ο Πλάτων περιγράφει, όπως φαντάζεται, την Γη εσωτερικά κα εξωτερικά, καθώς και την κρίση των ψυχών στον Άδη. Εκεί οι ψυχές των κακών, αναλόγως, βέβαια, με τα εγκλήματα, που έκαναν στη ζωή, θα τιμωρηθούν ή θα καθαρθούν, ενώ οι ψυχές των αγαθών θα αμειφθούν και περισσότερο όσες καθάρθηκαν στην Γη με την φιλοσοφία (Πλάτωνος, Φαίδων, κεφ. 57-63).

Το Ελληνικό κήρυγμα του Χριστού

«Καλύτερα ν’ αδικηθείς, παρά ν’ αδικήσεις» [Σωκράτης].

«Ο Άριστος πρέπει να είναι πιο ενάρετος… μα και αγαθός» [Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια].

«Λείοι μεν οδός αυτήν [προς κακότητα] … μακρύς δε και όρθιος οιμος εις αυτήν [προς αρετή]». [Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 287].

«Κοπαδιαστά κι ακούραστα φθάνουν στην Κακία. Η στράτα είναι κοντινή και σκόνταμμα δεν έχει. Δροτάρι μπρος στην αρετή έχει ο Θεός βαλμένο» [Πλάτων, Πολιτεία].

«Ευρύχωρος η οδός η φέρουσα εις την απώλειαν… και τεθλιμμένη η οδός η φέρουσα εις την ζωή» [Ιησούς στο κατά Ματθαίον, Ζ, 13].

«Αγάπα τους ανθρώπους, υπάκουσε στον Θεό» [Μάρκος Αυρήλιος].

«Όση κι αν είναι η ισχύς που μπορεί κάποιος ν’ αποκτήσει, πρέπει πάντα να την χρησιμοποιεί για να πράττει το καλό» [Ανώνυμος του Ιαμβλίχου].

«Σε όλες τις περιπτώσεις, ο δίκαιος βρίσκεται σε μειονεκτική θέση έναντι του αδίκου» [Πλάτων].

«Ο Άριστος οφείλει να μη παρασύρεται από την πλημμύρα ψόγων ή επαίνων και αν μη τρέχει με το ρεύμα όπου κι αν αυτό πηγαίνει» [Πλάτων].

Σωκράτης «Αλλά τι υμίν ούτως της των πολλών δόξης μέλει;» [Κρίτων] «Σωκράτης την των πολλών εκφυλίζει κρίσιν» [ Αιλιανός, Ποικίλη Ιστορία, Β, 6].

Ιησούς «Ουαί υμίν όταν οι άνθρωποι είπανε σώσιν υμάς».

Απολλώνιος Τυανεύς. «Αδύνατον ως φιλόσοφοι να μισούμε και να βοηθούμε τον συνάνθρωπων μας».

Ιησούς «Αγαπάτε και τους εχθρούς υμών».

«Εις εμοί μύριοι, αν άριστος ή» [Ηράκλειτος]. «Ο Θεός είναι τωρινός πατέρας όλων των ανθρώπων, αλλά καθιστά τους καλύτερους ιδιαιτέρως δικούς του». [Το είπε κατά τον Πλούταρχον, ο Αλέξανδρος]. Ιησούς «Πολλοί οι κεκλιμένοι ολίγοι δε οι εκλεκτοί» [Ματθ. ΚΒ 14 και ΛΚ-ΙΔ 24].

«Ο φιλόσοφος είναι προικισμένος με φιλία και συγγένεια προς την αλήθεια και την αψεύδεια» [Πλάτων]»Εγώ ειμί η αλήθεια» [Ιησούς].

«Σκοπός του ανθρώπου είναι η πραγμάτωσης του Αγαθού χωρίς να υπολογίζει τους κινδύνους που αυτή η επιδίωξης συνεπάγεται για την ζωή του» [Σωκράτης κατά τον Πλάτωνα, στον Γοργία].

Ιησούς» Σας στέλνω ως πρόβατα μεταξύ των λύκων».

«Κίβδηλοι και υποκριτές, κάνουν τα πάντα με τα λόγια, αλλά στην πράξη τίποτα» [Δημόκριτος, Β 82] και «ενώ κάνουν τα αίσχιστα εκφωνούν άριστους λόγους» [53^α].

Ιησούς «Ουαί υμίν Φαρισαίοι υποκριταί».

Σε μερικές περιπτώσεις οι θέσεις του Ιησού παρουσιάζουν αξιοπρόσεκτη σύμπτωση με εκείνες του Ηράκλειτου «Ιδού

Ι’/ Ηράκλειτος «παιδός ή βασιληίη» [Diels IB’ 52]. Ιησούς «εάν μη γένησθε ως παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών» [Ματθ. Η’ 3].

ΙΙ’/ Ηράκλειτος «πόλεμος πάντων πατήρ»

Ιησούς « ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην, αλλά μάχαιραν» [Ματθ. Ι’ 35].

ΙΙΙ’/ Ηράκλειτος « νέκυες κοπρίων εκβλητότεροι» ΙV, 4,3 [Πλουτ., Συμποσιακά Προβλήματα].

Ιησούς « άφετε τους νεκρούς θάπτειν τους εαυτών νεκρούς»

Ο Ηράκλειτος έχει επηρεάσει τον Χριστιανισμό κυρίως ως «Προφήτης του Λόγου»

[F.M. Cleve «Les Geants de philosophie gregue pre-socraidue ] αφού αυτός πρώτος συνέλαβε την έννοια του Λόγου ως του εκδηλωμένου εις τον κόσμο Θεού. Τον επηρέασαν όμως και με πολλές άλλες θέσεις του. Ο Ωριγένης τον επικαλείται για να πείσει τους Χριστιανούς να ενδιαφέρονται πρωτίστως για τα πνευματικά και όχι τα υλικά θέματα «νέκυες δε, φησίν Ηράκλειτος, κοπρίων εκβλητότεροι, σάρκα δη μεσιήν ων ουδέ ειπείν καλόν» [Κατά Κέλσου, V 14]. Την ίδια ρήση του Ηράκλειτου επικαλείται και ο Ιουλιανός «ολιγωρείν δε πάντα του σώματος εκβλητότερον» [Λόγοι, VII 226 C].

Συχνά λέγεται ότι οι Έλληνες είχαν την έννοια της Δικαιοσύνης αλλά όχι και της Αγάπης. Όμως το «Αγαπά τον πλησίον σου ως εαυτό» το είχε ήδη έμβλημα της σχολής του στην Ρόδο, ο φιλόσοφος Κλεόβουλος [στ’ π.Χ.]. Και η «Φιλία» του Επικούρου δεν είναι τίποτε διαφορετικό από την χριστιανική Αγάπη.

Κατά τον Πλάτωνα [Τίμαιος] θρησκευόμεθα, προσφέρουμε λατρεία στον Θεό, όταν βελτιώνουμε τον Κόσμο είτε με δημιουργικά έργα, είτε με την διάπλαση τέλειων ανθρώπων. Αυτά δεν λέγει και ο Χριστός;

Για το Νόμο ο άνθρωπος σώζεται με την προσήλωση στο Δόγμα και με την αυστηρή τήρηση όλων ανεξαιρέτως των τύπων του. Ο Ιησούς όμως διδάσκει ότι «δεν θα εισέλθει εις την βασιλείαν των ουρανών όποιος λέγει «Κύριε, Κύριε», αλλά «εκείνος που πραγματοποιεί το θέλημα του Πατρός μου» δηλ. όποιος ζήσει εμπράκτως με αγάπη και φιλαλληλία, όποιος δώσει τροφή στους πεινασμένους και νερό στους διψασμένους δεχθεί τους ξένους, ντύσει τους γυμνούς, παρηγορήσει ασθενείς και επισκεφθεί φυλακισμένους. Διότι «όσα επράξατε για έναν εξ’ αυτών των ελαχίστων αδελφών μου το επράξατε εις εμέ».

Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος είχε πει ότι ο Ζευς «τα μεν υψηλά ταπεινών, τα δε ταπεινά υψών» [Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Α,69]. Το ξαναβρίσκουμε στον Ιησού [Ματθ. ΚΓ, 12] «όστις δε υψώσει εαυτόν, θέλει ταπεινωθεί και όστις ταπεινώσει εαυτόν θέλει υψωθεί».

«Εν ανδρών, εν θεών γένος» είχε πει ο Πίνδαρος [Νεμεονίκας, ΣΤ, 1]. Ο Άρατος [Φαινόμενα] το επανέλαβε «του γαρ [Θεού] και γένος εσμέ». Το ίδιο διδάσκει ο Χριστός. Ο Θεός είναι πατέρας μας άρα του γένους του εσμέ.

Στο Φαίδωνα, ο Πλάτων έγραψε ότι «όσοι έζησαν με αγνότητα», θα ανέλθουν σ’ έναν αγνό τόπο. Και από αυτούς «όσοι δια της φιλοσοφίας εκαθάρθησαν επαρκώς, ζουν δια παντός άνευ σωμάτων εις ακόμη καλλίτερους τόπους».

Ο Ζευς απεκαλείτο «πατήρ ανδρών τε θεών τε» [Ομ. Οδυσ., Α, 28]. Ουδέποτε Ιουδαίος απεκάλεσε τον Θεόν, πατέρα όπως ο Ιησούς. Διότι για τους Ιουδαίους ο Γιαχβέ είναι μονάρχης, ζηλότυπος και αυθαίρετος, Κύριος όχι πατέρας. Ένας Εβραίος θα θεωρούσε ύβριν την προσφώνηση «πατέρα» για τον Θεό. Και ο Ιησούς αποκαλεί τον Θεό «Πάτερ ημών» και όχι «Πάτερ μου» που σημαίνει ότι τον βλέπει πατέρα όλων των ανθρώπων, όπως οι Έλληνες.

Ο Ιησούς δίδαξε ότι αμαρτία συνιστά όχι μόνο η άδικη πράξη, αλλά και η σκέψη προς διάπραξη της. Ήδη, ο Θαλής είχε πει ότι οι θεοί διαβλέπουν την σκέψη μιας αδίκου πράξεως και ο Δημόκριτος είχε πει «αγαθόν ου το μη αδικείν, αλλά το μη εθέλειν «.

Ο Ιησούς δίδαξε ότι δεν πρέπει να κάνουμε στους άλλους αυτό, που δεν θέλουν να μας κάνουν [«α, σύμισεις ετέρω μη ποιήσεις»] και ότι υπάρχει ανταπόδοσης για τις πράξεις μας, με αποτέλεσμα οι κακές στρέφονται τελικώς εναντίον μας. [«ο δια του ξίφους ζην, δια του ξίφους τελευτήσετε», «μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις»]. Οι Πυθαγόρειοι είχαν διατυπώσει την έννοια «αντιπεπονθός». Και ο Θαλής «ους εν εράνους εισενέγκης τοις γονεύσι, τους αυτούς προσδέχου και παρα των τέκνων». Και ο Αναξίμανδρος «Οι πάντες καταβάλλουν τίμημα για τις αδικίες τους» [Diels ;I 13].

Ο Ιησούς «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες δια δικαιοσύνη». Ο Θρασύμαχος είχε πει «η δικαιοσύνη είναι η πιο σπουδαία αρετή». Άλλωστε στους Έλληνες η Δικαιοσύνη είχε πρωταρχική θέση. Την έθεταν υπεράνω της Αγάπης, διότι η τελευταία μπορεί να επιφέρει αδικίες [λ.χ. όταν αγαπάς ένα παιδί σου περισσότερο από τα άλλα, όταν επιτρέπεις τα πάντα σ’ αυτό που αγαπάς].

Η δήλωση του Ιησού «αλλ’ ός θέλει γενέσθαι μέγας εν υμίν, εσταί υμών διάκονος και ος εάν θέλει υμών γενέσθαι πρώτος εσταί πάντων δούλος» [Μαρκ. ι 42-45] θυμίζει την προγενέστερη δήλωση του βασιλέως Αντιόχου προς τον υιών του «ουκ οίσθαι ω παί την βασιλείαν ημών ένδοξων είναι δουλείαν»;

Κατά τον Ιουδαϊσμό «πλησίον» είναι μόνο οι ομόφυλοι –ομόθρησκοι δηλ. Εβραίοι– Ιουδαίοι – ενώ εξαιρούνται ακόμη και οι εξ’ αυτών «εχθοοί». Οι Εσσαίοι ήταν πιο προηγμένοι ηθικώς από τους άλλους Εβραίους. Και όμως στο χειρόγραφο τους « Περί Δικαιοσύνης» τονίζεται «Οι αδελφοί να αγαπούν τα τέκνα του φωτός και να μισούν τα τέκνα του σκότους». Ουδέποτε Εσσαίος ή οιοσδήποτε άλλος πιστός της Ιουδαϊκής θρησκείας μίλησε για αγάπη προς τους εχθρούς. Μερικοί προσπαθούν να εξηγήσουν την διόλου Ιουδαϊκή συμπεριφορά του Ιησού υποστηρίζοντας, ότι άνηκε στην αίρεση των Εσσαίων. Λάθος. Οι Εσσαίοι, είναι αυστηροί τηρητές του Νόμου σε όλες του τις τυπικές και νόμιμες λεπτομέρειες. Τηρούν το Σάββατο, δεν δέχονται γυναίκες στις τάξεις τους κ.τ.λ. Επί πλέον δεν τρώνε κρέας, δεν πίνουν κρασί, δεν συναναστρέφονται «μιαρούς» κ.ο.κ. Ο Ιησούς τα οπωσδήποτε δεν είναι Εσσαίος. Για τον Χριστό «πλησίον» είναι κάθε συνάνθρωπος –θέσης καθαρώς Ελληνική των Στωικών [Κοσμόπολις Ομονοίας].

Το 318 π.χ. ο Φωκίων, πίνοντας το κώνειο, είπε στον υιό του: «μη μνησικακείαν Αθηναίοις». 350 χρόνια αργότερα, ο Ιησούς έλεγε «Άφές αυτοίς. Ού γαρ οιδασι τι ποιούσιν».

Και οι μαθητές του Χριστού ελληνίζουν στο κήρυγμα τους:

Παραδείγματα:

Αριστοτέλης «Το κατ’ αναλογία ίσον».

Και ο Παύλος: «…ει μη εκάστων ως εμέρισεν ο Θεός, εκάστων ως κέκληκεν ο Κύριος, ούτω περιπατείτω έκαστος εν τη κλήση ή εκλήθη εν ταύτη μένετω» (Προς. Κορινθ. Α, 6,7).

«Ουδείς κακώ κακόν ίαται, αλλ’ αγαθό το κακόν» (Εμπεδοκλής 495-435 π.Χ.).

Παύλος: «νικά δια του αγαθού το κακό» (Προς Ρωμ. ΙΒ’, 21).

Συνεπώς, η διαδεδομένη άποψη ότι «o Χριστιανισμός είναι ένας εξωραϊσμένος Γιαχβισμός» (Ν. Βεργίδη: Νέρων και Χριστός) δεν ευσταθεί. Ο Χριστιανισμός είναι κήρυγμα Ελληνιστικό, όπου τα κυριαρχούντα ελληνικά στοιχεία ενίοτε ανατολίζουν μορφικώς και διαπλέκονται με ιουδαϊκές επιρροές. 

Οι 154 Ελληνικές πόλεις της Παλαιστίνης

Κατωτέρω παραθέτομεν έναν αλφαβητικόν πίνακα του Κων/νου Γεωργακόπουλου, Καθηγητού της Ιστο­ρίας της Επιστήμης, ο οποίος εμφανίζει τις μέχρι τούδε ανευρεθείσες 154 Ελληνικές πόλεις της Παλαιστίνης, κατά την εποχήν του Ιησού Χριστού, η οποία περιε­λάμβανε τα σημερινά κράτη Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανο και Συρία.

Περιττόν να πούμε ότι τις πόλεις αυτές μνημονεύ­ουν πάρα πολλοί αρχαίοι Έλληνες, Λατίνοι και Ιουδαί­οι ιστορικοί και συγγγραφείς, όπως για παράδειγμα ο Ηρόδοτος, ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Πλούταρχος, ο Παυσανίας, ο Στοβαίος, ο Βιργίλιος , ο Ιώσηπος και άλλοι).

Ο πίνακας έχει ως ακολούθως:

1. Αβέλα Βαταναίας

2. Αβίλη (Ιορδάνης)

3. Αβίλη (Φοινίκη)

4. Αγκάλη

5. Άδρα

6. Άδουρα (Ιδουμαία)

7. Άζωτος (Ashdod: Πεντάπολις Φιλισταίων)

8. Αιαλών

9. Αιλία (Eyiat)

10. Αινών (Σαμάρεια)

11. Αίρη (Πεντάπολις Φιλισταίων)

12. Άκη

13. Ακκαρών (Πεντάπολις Φιλισταίων)

14. Ακράβατα

15. Αμάθη

16. Αμαθούς (Ιουδαία)

17. Ανθηδών (πλ. Γάζα)

18. Αντιόχεια η προ Ίππου (πλ. Τιβεριάς)

19. Αντιόχεια (Γέρασα)

20. Αντιπατρίς (Ιουδαία, ΒΔ Ιόππης)

21. Απολλωνία (μετ. Ιόππης-Καισαρείας)

22. Άραδος (εκβ. Ελευθέρου /ομοσπονδία: Τύρος, Σι­δών, Άραδος)

23. Άρβηλα (Γαλιλαία)

24. Αρέθουσα (Ιδουμαία)

25. Αρέθουσα (Ιουδαία)

26. Αρεόπολις (επί Αρνώνος)

27. Αρίνδηλα (Ιτουραία)

28. Άρκη (Φοιν)

29. Αρχελαϊς (Ιουδαία)

30. Αρχελαίς (μετ. Ιεριχούς-Σκυθοπόλεως / Πτολεμαί­ος / Δ. Ιουδαία)

31. Ασκαλών (Asguelon /ΒΔ Γάζας)

32. Άστυρα

33. Βαιταρρούς

34. Βαλανέαι (: Λευκάς)

35. Βάλδας (Φοιν.)

36. Βάσηρα (Φοιν.)

37. Βηθανία (Δεκάπολις)

38. Βερενίκη - Πέλλα

39. Βόστρα

40. Βότρυς (Φοιν./ Β. Βύβλος.)

41. Βουκόλων πόλις

42. Γάβα (ιουδαία / Α. Καισάρειας)

43. Γάβαλα (Φοιν.)

44.Γάδαρα(ΔεKάπoλ_)

45. Γάδαρα (ιουδαία /ΝΑ Ιόππης)

46. Γάδωρα (Δεκάπολις)

47. Γάζα (Φιλιστ. /τέως Καδύτις)

48. Γαζαίων Λιμήν (Επ. Nazle)

49. Γάζωρος

50. Γέθη (Φιλιστ. Tel- Es - Safi)

51. Γέραρα (Φιλιστ. / έδρα βασιλέων)

52. Γέρασα (Πολύβιος/30χιλ. β. Aman)

53. Γιγγλυμώτη (Φοιν)

54. Γίππα (ή Γίττα;)

55. Γάαρα

56. Γυναικόσπολις

57. Δάβειρα (Γαλιλ. Τ. Φιλωτέρεια)

58.Δαμασκός (Δεκάπoλις)

59. Δημητριάς (Ν. λίμνης Γεννησαρέτ)

60. Δίον (Δεκάπολις / Husn)

61. Διόσπολις (τ. Λύδδα / ΝΑ Ιόππης)

62. Δίφροι (Φοιν)

63. Δώρος (Φοιν.)

64. Έβοδα

65. Εκρών (Φιλιστ)

66. Ελαία (Φοιν. Μετ. Τύρου -Σιδώνος)

67. Ελευθερόπολις (μετ. Ιεροσόλυμα -Ασκαλόν)

68. Ελούσα (πλ. Αραβίας)

69. Έμεσα (Φοιν.)

70. Έμμαθα

71. Εσεβών

72. Επτάπηγον (Ettarga / Β. λίμνης Γεννησαρέτ)

73. Ζόρα

74. Ηλιούπολις (Δεκάπολις)

75. Θήβαι

76. Θήνα (Σαμάρεια )

77. Ιάμνεια (Φιλιστ. Μετ. Αζωτη-Ιόππης/5 χιλ. ακτή / Iebna)

78. Ιεριχός (-ώς)

79. Ιήνυσας (λιμήν /Ηρόδοτος/ μετ. Γάζας -Αιγυπτ. συνόρων)

80. Ίμυρα

81. Ίνα (Δεκάπολις)

82. Ιόππη (Yafa)

83. Ιουλιάς (Βηθσαϊδά)

84. Ιππόνη (Δεκάπολις)

85. Ίππος (Δεκάπολις / πα. Γαλιλαία)

86. Ιτύκη

87. Ιωτάπατα (Γαλιλαία)

88. Κάδυτις (πλ. Θαλάσσης> Γάζα> Ιεροσόλυμα) 

89. Καισάρεια (μετ. Ιόππης -Τύρου /τ. Στρατωνίς)

90. Καισάρεια η Φιλίππου (πηγές Ιορδάνου / τ. Πανιάς) .

91. Κάναθα

92. Καναλά (Δεκάπολις)

93. Καπιτωλιάς

94. Κάρνη (= Κάρνιον /Φοιν.)

95. Κορεαί (Β. Ιουδαία, δεξ. Παραποτ. Ιορδάνου .Β. Ιεριχούς / Kurana)

96. Κροκοδείλων πόλις

97. Κρομμύων πόλις (πλ. Ασκαλών)

98. Λάρισα (Ιδουμαία)

99. Λαχίς

100. Λεοντόπολις (Φοιν. / μετ. Βηρυτ. - Σιδώνος) 

101. Λήγιον (Leggio, πλ. Θαβώρ /15 χιλ. Ναζαρέτ) 

102. Λίσα

103. Λύδδα (Σαμάρεια « Διόσπολις)

104. Μάζαινα

105. Μάμυις

106. Μαριαμμία (Φοιν)

107. Μάρμη

108. Μάρσιππος (Φοιν)

109. Μαρσύα (Μάρισα).

110. Μαχαιρούς (Ιουδαία / Mukawir /60 σταδ. Ν. Θαλ.)

111. Μέδεβα

112. Νάζαρα (Ναζαρέτ / ΕΙ Nazira)

113. Νεάπολις ( NabIus / Σαμάρεια)

114. Νέσσοινα

115. Νικόπολις (Ernaus)

116. Νίειβις (Περαία, πλ. Τίγρητος)

117. Νόμβα (Ιουδαία)

118. Πανεάς (= Πάνειον /Φοιν)

119. Πάφανα (Δεκάπολις)

120. Πέλλα (Δεκάπολις)

121. Περιστερή (Φοιν)

122. Πέτρα (Περαία, πλ. Ιορδάνου)

123. Πέτρα (Ιδουμαία, πλ. Αραβίας)

124. Πηγαί

125. Πλάτανος (Φοιν.)

126. Πορφυρών (Φοιν,)

127. Πτολεμαίς (τ. Άκκα)

128. Πύργος Στράτωνος (> Καισάρεια)

129. Ραφάνεια

130. Ραφία

131. Σαμουλίς

132. Σάρηπτα

133. Σεβάστεια ( <Σαμάρεια / όρος Somer = Σαμά­ρειον)

134. Σέκελλα

135. Σελεύκεια (τ. Άβιλα ffiεραία / Ιδρ. Σέλευκος Νικ.)

136. Σεπφωρίς (Γαλιλαία /Sefuri / Δοκαισάρεια)

137. Σίκυμα (Σαμάρεια)

138. Σκυθόπολις (Beth - Shan / Δεκάπολις / 600 σταδ. Ιεροσόλυμα,αρ. Ιορδάνου)

139. Σόανα (Δεκάπολις)

140. Συκαμίνων (Φοιν)

141. Σύναγγος (Φοιν.)

142. Σώζουσα

143. Τάβαι (Περαία)

144. Ταριχέαι (- εία) (Ιουδαία /Λίμνη Γεννησαρέτ)

145. Τιβεριάς (ΤίbeήΥa !Γαλιλαία)

146. Τύρος

147. Φαινά

148. Φάραθος (Γαλιλαία)

149. Φασαηλίς (Ιουδαία)

150. Φιλαδέλφεια (Δεκάπολις)

151. Φιλωτέρεια (Ν. λίμνης Γεννησαρέτ)

152. Χάλκη

153. Χαλκίς (Ιδουμαία)

154. Χαράκμωβα (Μουβουχάραξ).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΜΑΣ 

ΕΔΩ